Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας: Στην 107η θέση η Ελλάδα στην Ελευθερία του Τύπου
Προβληματισμό προκαλεί ξανά η θέση της Ελλάδας στη φετινή κατάταξη για τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, στην έκθεση που δημοσιεύουν οι RSF.
Η Σενεγάλη και η Τυνησία συγκαταλέγονται στις χώρες που υπέστησαν τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF).
Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία.
Η Ελλάδα βρίσκεται στη 107η θέση.
Η Γαλλία ανέβηκε, από την 26η στην 24η θέση. Όμως η «μικρή άνοδος» αυτή εξηγείται «κυρίως από το ότι η κατάσταση χειροτέρεψε αλλού», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κριστόφ Ντελουάρ, ο Γενικός Γραμματέας της οργάνωσης υπεράσπισης της ελευθεροτυπίας και των δημοσιογράφων.
Οι εντυπωσιακότερες πτώσεις καταγράφονται στο Περού 110ο, –33 θέσεις), στη Σενεγάλη (104η, –31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, –29) και στην Τυνησία (121η, –27).
Στη Σενεγάλη, όπου το ενδεχόμενο να διεκδικήσει τρίτη θητεία ο πρόεδρος Μακί Σαλ προκαλεί αντιδράσεις, η RSF καταγγέλλει «τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών ως προς την ασφάλεια των δημοσιογράφων». Κι αυτό παρότι πρόκειται για χώρα που ως πρότινος αποτελούσε «υπόδειγμα» στην περιφέρεια.
Η ΜΚΟ επισημαίνει ακόμη πως η Τυνησία του προέδρου Κάις Σάγεντ μοιάζει «ολοένα περισσότερο» να χαρακτηρίζεται από «αυταρχισμό και δυσανεξία» έναντι «της κριτικής του Τύπου».
Κατά την έκδοση για το 2023 της κατάταξης αναφοράς , οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν σε 7 χώρες στις 10.
Νέο στοιχείο: οι τρεις τελευταίες χώρες στην κατάταξη βρίσκονται στην Ασία, με το Βιετνάμ (178ο) και την Κίνα (προτελευταία) πάνω από τη Βόρεια Κορέα.
Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το ότι στις 52 από τις 180 χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή» ή «μάλλον καλή» (4 περισσότερες από ό,τι το 2022). Ο αριθμός αυτός είναι ο υψηλότερος από το 2016.
Η 21η έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης στέκεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης.
Στα δυο τρίτα από τις 180 χώρες της κατάταξης, οι ειδικοί που συνεισφέρουν στην κατάρτισή της τονίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας», σημειώνει η RSF.
Η μη κυβερνητική οργάνωση εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση που παίρνει η παραπληροφόρηση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα τις ψευδείς εικόνες –βίντεο και φωτογραφίες– δημιουργημένες από τεχνητή νοημοσύνη.
Το ζήτημα της Ελευθερίας του Τύπου είχε απασχολήσει την πρώτη διοργάνωση μετά την αναβίωσή του, του Δημοσιογραφικού Συνεδρίου Σαμοθράκης τον Οκτώβριο του 2022 – αναλυτικά δείτε και ΕΔΩ
Μόλις μία θέση ανέβηκε η Ελλάδα σε σχέση με το 2022 που είχε φτάσει στη “χειρότερη θέση μεταξύ των των 27 κρατών της ΕΕ” – Τα συμπεράσματα της περσινής έκθεσης
Μεταξύ 180 χωρών, η Ελλάδα, από τη θέση 70 του 2021, υποχώρησε στη θέση 108 στην αντίστοιχη έκθεση του 2022, τη χειρότερη μεταξύ των 27 κρατών – μελών της ΕΕ. Η κατάταξη της χώρας ήταν χαμηλότερη εκείνης των υποψηφίων προς ένταξη στην ΕΕ χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, με την Αλβανία, που έχει τη χειρότερη κατάταξη μεταξύ τους, να βρίσκεται στην θέση 103.
Σύμφωνα με τους RSF, η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα υπέστη σοβαρά πλήγματα τόσο το 2021 όσο και το 2022, με δημοσιογράφους να αποτρέπονται από το να καλύπτουν συγκεκριμένα θέματα. Αυτά εκτείνονται από ζητήματα σχετικά με τη μετανάστευση έως άλλα που αφορούν την Covid-19.
Επιπλέον στην περσινή έκθεση αναφερόταν και η δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ τον Απρίλιο του 2021 η οποία παρέμενε ανεξιχνίαστη, παρά τη δέσμευση της κυβέρνησης για μια ταχεία έρευνα και εξιχνίαση της υπόθεσης. Μόλις πρόσφατα υπήρξαν εξελίξεις στην υπόθεση, λίγο μετά την συμπλήρωση των 2 χρόνων από την δολοφονία του δημοσιογράφου.
Άξιο λόγου και πως, η εμπιστοσύνη της κοινής γνώσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα είναι από τις πιο χαμηλές στην Ευρώπη, σημειώθηκε στην περσινή έκθεση, σύμφωνα με τον ιστότοπο Euractiv. Οι RSF σημείωσαν πέρσι ότι η ανεξαρτησία των ΜΜΕ στην Ελλάδα είναι περιορισμένη, ενώ πρόσφατες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν “για σημαντικούς περιορισμούς της ελευθερίας του Τύπου επί αμφισβητούμενων νομικών βάσεων”. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι συνεχίζουν να έρχονται αντιμέτωπες με φαινόμενα σεξισμού, ενώ ακτιβιστές της άκρας αριστεράς και της άκρας δεξιάς τείνουν να επιτίθενται σε μέσα ενημέρωσης τα οποία θεωρούν “ιδεολογικούς τους αντιπάλους”. Στην περσινή έκθεση, τέλος, ασκήθηκε κριτική στην ελληνική αστυνομία, η οποία συχνά “καταφεύγει σε χρήση βίας και σε αυθαίρετες απαγορεύσεις προκειμένου να αποτρέψει τη δημοσιογραφική κάλυψη διαμαρτυριών ή γεγονότων που σχετίζονται με την προσφυγική κρίση”.
Ανέβηκε μια θέση αλλά με χειρότερη βαθμολογία στην νέα έκθεση η Ελλάδα
Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη θέση 107 (από 108 πέρυσι), παραμένοντας για μία ακόμη φορά στη χαμηλότερη θέση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες με διαφορά 24 θέσεων από το αμέσως προηγούμενο κράτος-μέλος της ΕΕ, τη Μάλτα, που βρίσκεται στην 84η θέση.
Η Ελλάδα συγκεντρώνει 55,2 βαθμούς, ενώ πέρσι είχε συγκεντρώσει 55,52. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ελαφρώς βελτιωμένη θέση της χώρας μας οφείλεται στην πτώση άλλων χωρών, όπως το Τσαντ.
Η Κύπρος βρίσκεται στην 55η θέση ενω η Γερμανία βρίσκεται στην 21η, η Γαλλία στην 24η, η Βρετανία στην 26η, το Βέλγιο στην 31η και Βόρεια Μακεδονία στην 38η. Οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν φέτος τη θέση 45.
Η πρώτη δεκάδα
Νορβηγία
Ιρλανδία
Δανία
Σουηδία
Φινλανδία
Ολλανδία
Λιθουανία
Εσθονία
Πορτογαλία
Ανατολικό Τιμόρ
Κοντά στη θέση της Ελλάδας βρίσκονται: η Σενεγάλη (104), το Κατάρ (105), η Ταϊλάνδη (106), η Ινδονησία (108), το Τσαντ (109) και το Περού (110).
Η Ρωσία και η Τουρκία βρίσκονται στις θέσεις 164 και 165 αντίστοιχα, ενώ η τελευταία τετράδα αποτελείται από το Ιράν στη θέση 177, το Βιετνάμ στη θέση 178, την Κίνα στη θέση 179 και τη Βόρεια Κορέα στη θέση 180.
«Κόλαφος» για τις υποκλοπές
Στην έκθεσή τους οι RSF υπογραμμίζουν ότι η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα έχει υποστεί σοβαρές οπισθοδρομήσεις μεταξύ 2021 και 2023 ενώ γίνονται αναφορές στο σκάνδαλο των υποκλοπών και στις αποκαλύψεις ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε δημοσιογράφους, στις πρακτικές των αγωγών SLAPPs αλλά και τη δολοφονία Καραϊβάζ καθώς η λίστα καταρτίστηκε πριν τις συλλήψεις.
«Αρκετές χώρες έχουν περιορίσει τη δημοσιογραφική εργασία με το πρόσχημα της “εθνικής ασφάλειας”. Στην Ελλάδα (107η), η κατασκοπεία δημοσιογράφων από τις υπηρεσίες πληροφοριών και μέσω του spyware Predator αντιπροσώπευε τη μεγαλύτερη παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 και εξηγεί γιατί η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη κατάταξη από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ στον δείκτη του 2023». αναφέρεται.
Σύμφωνα με την έκθεση, η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα μέσα ενημέρωσης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Μεγάλοι όμιλοι συνυπάρχουν με εκατοντάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που συμβάλλει σε μεγάλο κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης.
Σύμφωνα επίσης με την έκθεση ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, θέτοντας σε κίνδυνο τη συντακτική ανεξαρτησία των τελευταίων. Η ρυθμιστική αρχή εκπομπής, Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, που κατηγορείται ότι είναι αργή και αναποτελεσματική, δεν έχει αναθεωρηθεί σημαντικά από την τρέχουσα κυβέρνηση ή την προηγούμενη. Υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του spyware Predator.
Στη θέση που κατέλαβε η χώρα μας ρόλο παίζουν επίσης περιστατικά βίας κατά δημοσιογράφων μεγάλων ΜΜΕ, ενώ σημειώνεται και το γεγονός ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι καταγγέλλουν περιστατικά σεξιστικής συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας.
Τέλος, οι RSF, καταγράφουν στα αρνητικά στοιχεία της χώρας τις συστηματικές επιθέσεις που υφίστανται δημοσιογράφοι από τις αστυνομικές αρχές κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ή κάλυψης θεμάτων που σχετίζονται με την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση.
Η κατάταξη σε όλους τους δείκτες
Η Ελλάδα έχει πέσει 28 ολόκληρες θέσεις στον political indicator και σε όλους τους άλλους δείκτες, πλην του δείκτη ασφάλειας.
Αναλυτικά οι κατατάξεις της Ελλάδας ανάμεσα στις 180 χώρες:
Συνολική αξιολόγηση: 107η (από 108η το 2022)
134η στον οικονομικό δείκτη
130η στον κοινωνικό δείκτη
100η στον πολιτικό δείκτη
92η στον νομικό δείκτη
91η στον δείκτη ασφάλειας
Αντ. Γκουτέρες: Η ελευθερία του Τύπου είναι η ψυχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα ΜΜΕ σκοτώθηκαν το 2022
Το μήνυμα πως «καθώς οι δημοσιογράφοι υπερασπίζονται την αλήθεια, ο κόσμος είναι μαζί τους», στέλνει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. «H ημέρα αυτή υπογραμμίζει μια βασική αλήθεια: Όλη η ελευθερία μας εξαρτάται από την ελευθερία του Τύπου» υπογραμμίζει και προτάσσει πως στη σημερινή και κάθε Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, ο κόσμος πρέπει να μιλήσει με μία φωνή: «Σταματήστε τις απειλές και τις επιθέσεις. Σταματήστε να συλλαμβάνετε και να φυλακίζετε δημοσιογράφους επειδή κάνουν τη δουλειά τους. Σταματήστε τα ψέματα και την παραπληροφόρηση. Σταματήστε να στοχεύετε την αλήθεια και όσους λένε την αλήθεια».
Στην αρχή του μηνύματός του, ο γενικός γραμματέας επισημαίνει πως για τρεις δεκαετίες, στην Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, η διεθνής κοινότητα γιορτάζει το έργο των δημοσιογράφων και των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης.
Αναδεικνύοντας έτι περαιτέρω τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου, τονίζει ότι είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. «Δίνει σε όλους μας τα δεδομένα που χρειαζόμαστε για να διαμορφώσουμε απόψεις και να πούμε την αλήθεια στην εξουσία».
Αναφερθείς στο φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας αυτής Ημέρας, αναφέρει ότι υπενθυμίζει η ελευθερία του Τύπου αντιπροσωπεύει την ίδια την ψυχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παράλληλα, ο Αντόνιο Γκουτέρες αναδεικνύει τους κινδύνους που ελλοχεύουν. «Σε κάθε γωνιά του κόσμου, η ελευθερία του Τύπου δέχεται επίθεση. Η αλήθεια απειλείται από την παραπληροφόρηση και τη ρητορική μίσους που επιδιώκουν να θολώσουν τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, μεταξύ επιστήμης και συνωμοσίας. Η αυξημένη συγκέντρωση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων, η οικονομική κατάρρευση δεκάδων ανεξάρτητων ειδησεογραφικών οργανισμών και η αύξηση των εθνικών νόμων και κανονισμών που καταπνίγουν τους δημοσιογράφους επεκτείνουν περαιτέρω τη λογοκρισία και απειλούν την ελευθερία της έκφρασης. Εν τω μεταξύ, οι δημοσιογράφοι και οι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης στοχοποιούνται άμεσα εντός και εκτός διαδικτύου καθώς επιτελούν το ζωτικής σημασίας έργο τους. Παρενοχλούνται συστηματικά, εκφοβίζονται, κρατούνται και φυλακίζονται».
Σε αυτό το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επισημαίνει πως τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν το 2022 – μια απίστευτη αύξηση 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και συμπληρώνει: «Σχεδόν τα τρία τέταρτα των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί βία στο διαδίκτυο και μία στις τέσσερις έχει απειληθεί σωματικά. Πριν από δέκα χρόνια, τα Ηνωμένα Έθνη θέσπισαν ένα Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων για την προστασία των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης και τον τερματισμό της ατιμωρησίας για εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον τους».
Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα
Οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα (RSF) είναι μια διεθνής ΜΚΟ που εδρεύει στη Γαλλία η οποία προωθεί την ελευθερία της πληροφόρησης σε όλο τον κόσμο.
Ο Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου είναι μια ετήσια κατάταξη των χωρών που συντάσσεται και δημοσιεύεται από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF) εδώ και 21 χρόνια με βάση την αξιολόγηση από τον οργανισμό των στοιχείων για την ελευθερία του τύπου στις χώρες αυτές κατά το προηγούμενο έτος.
Η δημοσίευση γίνεται κάθε χρόνο στις 3 Μαΐου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου.
Πηγές: AFP, ΑΠΕ-ΜΠΕ, thetoc.gr, topontiki.gr
