Παρατηρήσεις και συμπεράσματα για το 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης

Συντάκτης Σταυρούλα Αγελαδαράκη 30 Οκτωβρίου, 2022 12:13

Παρατηρήσεις και συμπεράσματα για το 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης

Μία εβδομάδα έχει ήδη συμπληρωθεί από το 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης που έλαβε χώρα στο νησί του Έβρου το περασμένο Σαββατοκύριακο, από τις 22 εώς τις 23 Οκτωβρίου

Το δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης επέστρεψε μετά από 14 χρόνια παύσης και σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ότι έπιασε τα πράγματα από εκεί που τα άφησε, γιατί σε αυτό το διάστημα παύσης πολλά έχουν αλλάξει στο επάγγελμα του δημοσιογράφου, άλλα εργαλεία, άλλες προκλήσεις και άλλες δυνατότητες και φυσικά άλλα προβλήματα. Κάποια από αυτά αναλύθηκαν και στα πλαίσια του συνεδρίου ενώ και κάποια φανερώθηκαν εκτός πλαισίου.

Δύο ζητήματα περιλάμβανε η θεματική του συνεδρίου: η ασφάλεια των δημοσιογράφων και η ελευθερία του Τύπου. Ζητήματα τόσο διαχρονικά όσο και επίκαιρα και για την χώρα μας και παγκοσμίως. Φυσικά και το ενδιαφέρον μεγάλο από πολλές πλευρές.


Ως δημοσιογράφος που συμμετείχα πρώτη φορά στο συνέδριο και εκπροσωπώντας το ΡΑΔΙΟ ΕΒΡΟΣ, ένα μέσο της Περιφέρειας ΑΜΘ, που διοργάνωσε το συνέδριο, και του Έβρου, αποκόμισα πολλά από αυτήν την διοργάνωση. Παρακάτω επιγραμματικά κάποιες από τις παρατηρήσεις μου:

Ως προς τα όσα ειπώθηκαν στο συνέδριο:

  • Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά πολλούς “αντιπάλους” λόγω των όσων γράφουν ή λένε. Πολλές φορές υφίστανται άμεση ή έμμεση λογοκρισία από το μέσο, το κοινό ή ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό – αυτολογοκρίνονται δηλαδή προκειμένου να αποφύγουν διάφορες συνέπειες. Ωστόσο δεν πρέπει επ’ουδενί να φοβούνται να μιλήσουν ή να γράψουν αυτά που πιστεύουν.
  • Η Ελευθερία του Τύπου δεν είναι δυστυχώς κάτι αυτονόητο, αλλά κάτι που απαιτεί συνεχή εγρήγορση για να υφίσταται και από πολλές πλευρές.
  • Η δολοφονία Καραϊβάζ παρότι αναφέρθηκε, δυστυχώς δεν δόθηκε η προσοχή που πολλοί δημοσιογράφοι – μεταξύ τους και εγώ – αναμέναμε ή προσδοκούσαμε. Σε ένα συνέδριο με αυτήν την θεματική, η πρόσφατη δολοφονία ενός δημοσιογράφου τόσο γνωστού στο κοινό που προκάλεσε πανελλήνιο σοκ θα περίμενε κανείς να πρωταγωνιστεί ως θεματική – άλλωστε, πέραν όλων των άλλων είναι και η μεγαλύτερη απόδειξη των ενεργών κινδύνων που υφίστανται οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα του σήμερα.
  • Αναφορικά με τις παρεμβάσεις, τις απαντήσεις εκτός πλαισίου, τις διαφωνίες σε πολιτικό επίπεδο ή μη, σε πολιτικό πλαίσιο ή μη, θα σχολιάσω μόνο ότι παρά την ατμόσφαιρα και την δυσαρέσκεια που προκάλεσαν σε πολλούς παρευρισκόμενους, το “θετικό” είναι ότι αυτά συνέβησαν “ανοιχτά” και δημόσια ώστε ο καθένας να μπορεί να δει και να κρίνει τα λεγόμενα του καθενός.
  • Η ανισορροπία χρόνου ομιλίας, οι παρεμβάσεις εκτός προγραμματισμού, η έλλειψη χρόνου για ερωτήσεις καθώς και το κάπως συμπιεσμένο πρόγραμμα του συνεδρίου σε μία ημέρα καλό θα ήταν να μην υπήρχαν και να ληφθούν υπόψιν σε μελλοντική διοργάνωση.
  • Οι συνθήκες εργασίας, οι συμβάσεις και οι οικονομικές απολαβές σε συνδυασμό με την δυσχερή οικονομική κατάσταση επηρεάζουν και πλήττουν και το επάγγελμα του δημοσιογράφου όπως και πολλούς ακόμα τομείς. Δυστυχώς εδώ τα διακυβεύματα είναι πολλά και συνδέονται αρκετά με την ασφάλεια των δημοσιογράφων και την Ελευθερία του Τύπου.
  • Εξαιρετικά ενδιαφέρον το θέμα με τα SLAPPs, και παρουσιάστηκε πολύ ωραία στο συνέδριο. Τα SLAPPs είναι οι στρατηγικές νομικές διώξεις που υφίστανται οι δημοσιογράφοι με σκοπό να σταματήσουν την έρευνα και την ανάδειξη θεμάτων, κοινώς οι δίκες με σκοπό να αποσιωπηθεί ένα θέμα. Οι ενέργειες αντιμετώπισης και στήριξης σε δημοσιογράφους που αντιμετωπίζουν τέτοια θέματα πρέπει να είναι σφαιρική, όχι μόνο νομικά, αλλά και ηθικά, ψυχολογικά και οικονομικά ακόμη καθώς σε αυτούς τους τομείς ατομικά “χτυπάνε” τέτοιες κινήσεις.
  • Δυστυχώς θύματα της οικονομικής κρίσης είναι και οι δημοσιογράφοι, περισσότερο οι πολεμικοί ανταποκριτές καθώς ελλείψει πόρων ή μέσων θέτουν τις ζωές τους άμεσα σε κίνδυνο. Αυτό παρουσιάστηκε και αναφέρθηκε αρκετά στο πάνελ για το ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία.
  • Τα εργαλεία που χειρίζεται ο δημοσιογράφος αλλάζουν άρδην μαζί με την τεχνολογία και αυτό αποτελεί πρόκληση για το επάγγελμα. Ο “πολυμεσικός δημοσιογράφος” που είχε αναφερθεί σε προηγούμενο συνέδριο πριν την παύση του θεσμού, είναι πλέον πραγματικότητα.

Ως προς την διοργάνωση συνολικά:

  • Αναβίωσε ένας θεσμός που είχε αφήσει την δική του ιστορία στο δημοσιογραφικό γίγνεσθαι και μάλιστα στην περιοχή μας. Αυτό μόνο θετική εξέλιξη μπορεί να αποτελεί.
  • Το νησί της Σαμοθράκης φιλοξένησε ανθρώπους των Μέσων από όλη την χώρα οι οποίοι γνωρίζουν και προβάλλουν το νησί στο κοινό ή επισκέπτονται ξανά οι ίδιοι ως τουρίστες,. Αυτό αποτελεί και τεράστια προβολή της περιοχής αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί και περαιτέρω μελλοντικά με πολλούς τρόπους.
  • Ιδανικότερα θα ήταν η πραγματοποίηση του συνεδρίου να γίνεται με την έναρξη ίσως της τουριστικής σεζόν, ώστε και το νησί να είναι έτοιμο για επισκέπτες αλλά και για να εξαργυρωθεί άμεσα η προβολή του.
  • Η διοργάνωση δεν ήταν αψεγάδιαστη όμως δεν υπήρξαν μεγάλα προβλήματα οπότε τα ζητήματα που προκύπτουν μπορούν να αποτελέσουν την εμπειρία για την επόμενη διοργάνωση. Ένα από τα θέματα που σίγουρα πρέπει να διευθετηθεί είναι να διασφαλίζεται σωστά και έγκαιρα η συμμετοχή των δημοσιογράφων ώστε να μην υπάρχουν κενά και ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής.
  • Οι ντόπιοι και ο Δήμος υπερέβησαν εαυτόν στο θέμα της φιλοξενίας των συνέδρων που μέτρησε βαρύτατα στα θετικά μέρη της διοργάνωσης.
  • Σημαντική και μεγάλης αξίας η συμμετοχή των Μέσων της Περιφέρειας ΑΜΘ στο συνέδριο. Και σε αυτό το κομμάτι πρέπει να δίνεται η δέουσα προσοχή.
  • Εξαιρετική και η διοργάνωση της περιήγησης την τελευταία ημέρα του συνεδρίου.
  • Η γνωριμία δημοσιογράφων και η ποικίλη συμμετοχή συνέδρων, η ανταλλαγή εμπειριών επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και θετικά τον κλάδο.

Κλείνοντας, όπως ανέφερα και σε συναδέλφους που με ρώτησαν για το τι αποκόμισα, κρατάω τα θετικά από το συνέδριο: επανήλθε, μπήκε η βάση, υπάρχουν υπέροχες προοπτικές για την συνέχειά του και αυτό μόνο θετικό μπορεί να είναι για την περιοχή μας. Προσωπικά κρατάω μια πλουσιότατη εμπειρία, την γνωριμία μου με πολλούς και σημαντικούς συναδέλφους, την ανταλλαγή εμπειριών, την απόκτηση γνώσεων που θεωρώ θα με κάνουν καλύτερη στο επάγγελμα, το βίωμα ενός συνεδρίου – θρύλου από τα όσα είχα ακούσει για τις προηγούμενες διοργανώσεις, και ένα πλούσιο συνολικά τριήμερο. Και όλα αυτά στην πανέμορφη Σαμοθράκη! Τι καλύτερο;

Παρακάτω, τα συμπεράσματα του συνεδρίου όπως κοινοποιήθηκαν:

Κέντρο διαλόγου για τη δημοσιογραφία και την ενημέρωση έγινε στις 21-23 Οκτωβρίου το νησί της Σαμοθράκης, όπου πραγματοποιήθηκε το 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο, αναβιώνοντας ύστερα από 15 χρόνια έναν θεσμό για τον ελληνικό δημοσιογραφικό κόσμο.

Το 17ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο Σαμοθράκης ήταν υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Το διοργάνωσε η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης σε συνεργασία με την ΠΟΕΣΥ και τις Ενώσεις Συντακτών και με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Στα βασικά συμπεράσματα των εργασιών περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

-Υπάρχει έλλειμμα στην αντίληψη και την ενημέρωση γύρω από τα θέματα ασφάλειας των δημοσιογράφων. Είναι περιοριστικός ο τρόπος που χαρακτηρίζεται το πρόβλημα, αν συνδέεται μόνο με την κάλυψη πολεμικών συγκρούσεων, διαδηλώσεων, επεισοδίων και αγνοούνται άλλα πεδία στα οποία η υποστήριξη στους λειτουργούς της Ενημέρωσης είναι απαραίτητη.

-Η επίλυση των προβλημάτων γύρω από την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και την Ελευθερία του Τύπου δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη και πρέπει να επιχειρηθεί από πολλές πλευρές. Σταθερή προϋπόθεση είναι όμως η πολιτική βούληση, για την οποία πρέπει να υπάρχει σταθερή πίεση στις αρχές, τους θεσμούς, τα πολιτικά κόμματα.

-Η αναζήτηση λύσεων δεν πρέπει γίνεται σε πλαίσιο πολιτικής πόλωσης.

-Η συζήτηση γύρω από την Ελευθερία του Τύπου και την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων δεν μπορεί να γίνεται ερήμην των οικονομικών συνθηκών στις οποίες καλούνται να λειτουργήσουν τα ΜΜΕ και να εργαστούν οι δημοσιογράφοι. Δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη δημοσιογραφία χωρίς οικονομική υγεία των ΜΜΕ. Η πολιτική εξάρτηση δεν είναι αποκλειστική απειλή, η εμπορική είναι εξίσου μεγάλης σημασίας.

-Η δημοσιογραφία αλλάζει και χρειάζεται εξειδίκευση, σε βάθος έρευνα και νέα μοντέλα χρηματοδότησης. Το κοινό πρέπει να εξοικειωθεί με την ιδέα αυτή, μέσω πρωτοβουλιών media literacy, ώστε να αναγνωρίζει και να υποστηρίζει την αδέσμευτη και άρτια ενημέρωση.

-Πρέπει να ενισχυθεί η στήριξη των δημοσιογράφων από στελέχη και τους ανωτέρους τους στα ΜΜΕ στα οποία εργάζονται.

-Η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων αγγίζει πολλά σημαντικά σημεία, όπως η ιδιοκτησιακή διαφάνεια, η λειτουργία ανεξάρτητων αρχών, η εσωτερική ελευθερία στα ΜΜΕ.

-Είναι ευπρόσδεκτες οι πολιτικές πρωτοβουλίες υπέρ της ασφάλειας των δημοσιογράφων, όπως η πρόσφατη δημιουργία task force με αυτόν τον σκοπό. Οι ενώσεις συντακτών ενθαρρύνουν κάθε ανάλογη πρωτοβουλία, χωρίς να θεωρούν ότι εξαντλείται σε αυτές το περιθώριο των πολιτικών παρεμβάσεων για τη διασφάλιση των συνθηκών ελεύθερης άσκησης του δημοσιογραφικού έργου.

-Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες έχουν μειωμένη σημασία αν δεν υπάρχει διαρκής μέριμνα για εφαρμογή του και δεν είναι σωστό να θεωρούνται αποκλειστικός τρόπος ρύθμισης του τοπίου της Ενημέρωσης

-Η στήριξη των θυμάτων SLAPPS δεν εξαντλείται στο νομικό πεδίο. Η ψυχολογική και ηθική στήριξη, η θεσμική θωράκιση και η εκπαίδευση των δημοσιογράφων στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση εξοντωτικών αγωγών είναι σημαντικά μέσα για αντιμετωπιστεί συνολικά το φαινόμενο. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να αξιοποιηθούν σχήματα και πρακτικές που αναπτύσσονται και εκτός Ελλάδος, αλλά και να αναπτυχθούν ανάλογες εντός Ελλάδας.


Συντάκτης Σταυρούλα Αγελαδαράκη 30 Οκτωβρίου, 2022 12:13

Δημοφιλή άρθρα

Ράδιο Έβρος TV