Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Όχι “χρόνια πολλά” αλλά Σεβασμό και Ισότητα…
Η 8η Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ή όπως έχει παρερμηνευτεί, η περίφημη “Γιορτή της Γυναίκας”, είναι μία παγκόσμια ημέρα που συμβολίζει τους διαχρονικούς αγώνες των γυναικών παγκοσμίως για ίσα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες εργασίας και δικαίωμα ψήφου.
Μια μέρα κινητοποιήσεων σε όλο τον κόσμο για την υποστήριξη της ισότητας, και την αξιολόγηση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία που όμως “πλέον έχει χάσει το πολιτικό της νόημα, και έχει γίνει απλώς μια ευκαιρία για τους άνδρες να εκφράσουν την αγάπη τους για τις γυναίκες“.
Το ότι η ημέρα αυτή, που ξεκίνησε ως ημέρα τιμής, αγώνα και διεκδικήσεων παγκοσμίως για τις γυναίκες και τα δικαιώματά τους έχει μεταβληθεί σε “γιορτή” είναι η μεγαλύτερη απόδειξη του πως εώς και σήμερα αντιμετωπίζονται οι διεκδικήσεις των γυναικών για ίσα δικαιώματα και Ισότητα.
Κανονικά οι “γιορτές” πρέπει να μας χαροποιούν σωστά; Να δεχόμαστε δώρα και “χρόνια πολλά” και ευχές με χαρά και χαμόγελο, σωστά; Να διασκεδάζουμε, έτσι; Για αυτό Γυναίκα δέξου για σήμερα, για μια μόνο ημέρα δώρα και ευχές, πάντα με χαμόγελο, διασκέδασε και γλέντα και τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου συνέχισε χωρίς να φωνάζεις, να διεκδικείς, να μιλάς. Μαζί θα ζήσεις και το “χιούμορ” της ημέρας για το πόσο “βασανίζεις” τους άντρες αλλά είσαι όμορφη παρουσία και δεν μπορούν χωρίς εσένα,… Και έτσι αποσιωπάμε την ύψιστη σπουδαιότητα της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας “καλύπτοντάς” την με λουλούδια, χιούμορ και “χρόνια πολλά”…
Στο σήμερα, στον 21ο αιώνα και ακόμα τα βήματα για τον αυτονόητο σεβασμό προς τις θηλυκότητες και την ισότητα όλων μοιάζουν βουνό. Η γυναίκα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης δέχεται παντός είδους καταπίεση με συμμάχους στερεότυπα, “ρόλους των φύλων”, πατριαρχικές κυρίαρχες αντιλήψεις… Και ναι, από τα μικρά εώς τα μεγαλύτερα, ακόμα και στον φαινομενικά “πολιτισμένο” κόσμο, περνάμε τις ημέρες μας μετρώντας κάθε χρόνο κακοποιήσεις και βιασμούς με θύματα γυναίκες, γυναικοκτονίες ενώ ακόμα και ο όρος “γυναικοκτονία” δέχεται πυρά. Ακόμα και το ίδιο το φεμινιστικό κίνημα που από την γέννησή του διεκδικούσε τα αυτονόητα, ισότητα, δικαιώματα και σεβασμό για τις γυναίκες, δέχεται πυρά και κατηγορείται συνεχώς από πολέμιους που στρεβλώνουν τις θέσεις και τα όσα διεκδικεί το κίνημα ως και σήμερα. Τα βλέπουμε όλα αυτά, τα ζούμε όλα αυτά, τι κάνουμε για όλα αυτά;
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατήγγειλε, στις 6 Μαρτίου 2023, ότι η «ισότητα» μεταξύ ανδρών και γυναικών παγκοσμίως είναι ένας ολοένα και πιο μακρινός στόχος, ο οποίος θα επιτευχθεί στην καλύτερη περίπτωση «σε 300 χρόνια». «Η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο. Με τους τρέχοντες ρυθμούς η οργάνωση του ΟΗΕ για τις γυναίκες (Ταμείο Ανάπτυξης για τις Γυναίκες UNIFEM) προβλέπει ότι θα επιτευχθεί σε 300 χρόνια», τόνισε ο Γκουτέρες σε ομιλία του κατά την έναρξη των συζητήσεων στη Νέα Υόρκη της Επιτροπής του ΟΗΕ για το καθεστώς των Γυναικών (CSW).
Μέσα σε όλα αυτά όμως μας ενδιαφέρει αλήθεια αν μία ημέρα, την 8η Μαρτίου, την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας θα την ονομάζουμε “γιορτή”; Η απάντηση ξεκάθαρη: ΝΑΙ. Κάθε μαραθώνιος ξεκινάει από το πρώτο βήμα. Για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας λοιπόν ας αφήσουμε στην άκρη τα χρόνια πολλά και τα δώρα, και ας “δωρίσουμε” στις γυναίκες ουσιαστικά πολλά και καλύτερα χρόνια με τον αυτονόητο σεβασμό, ας σταθούμε στο πλευρό τους στους αγώνες, ας τις ακούσουμε. Η Ισότητα είναι άλλωστε κάτι που χρειάζεται όλους για να συμβεί και θα ευνοήσει όλους όταν συμβεί,
Ας μάθουμε για την Ιστορία της Παγκόσμιας Ημέρα της Γυναίκας:
Ποια ήταν όμως αρχικά η αφορμή για την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας; Πως γιορταζόταν άλλοτε; Και γιατί η 8η Μαρτίου είναι ημέρα-σταθμός για τις Ελληνίδες και για τα ίσα δικαιώματα που διεκδικούσαν οι πρώτες φεμινίστριες στην Ελλάδα;
Ιστορία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εργάτριες στο τομέα της υφαντουργίας κινητοποιήθηκαν στις 8 Μάρτη του 1857 στη Νέα Υόρκη για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους. Η αστυνομία επιτέθηκε και διέλυσε βίαια το πλήθος των λευκοντυμένων γυναικών, όμως το εργατικό κίνημα είχε ήδη γεννηθεί. Δυο χρόνια αργότερα, οι γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις οργάνωσαν το πρώτο εργατικό σωματείο γυναικών και συνέχισαν τον αγώνα για τη χειραφέτηση τους.
Το 1908 παρέλασαν 15.000 γυναίκες στους δρόμους της Νέας Υόρκης ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. Υιοθέτησαν το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα την καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά από το Σοσιαλιστικό Κόμμα των ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρίου 1909. Ο εορτασμός της καθιερώθηκε το 1910 με πρόταση της Γερμανίδας σοσιαλίστριας Clara Zetkin κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Διεθνούς.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η φεμινίστρια Alexandra Kollontai έπεισε τον Λένιν να επισημοποιήσει τη γιορτή στη Σοβιετική Ένωση, όμως μέχρι το 1965 αυτή παρέμεινε γιορτή των εργατών.
Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος το 1960 αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Tο 1977 από τον ΟΗΕ, ο οποίος κάλεσε όλες τις χώρες του κόσμου να γιορτάσουν την ημέρα για τα δικαιώματα των γυναικών.
Η “Εφημερίς των Κυριών” της Καλλιρρόης Παρρέν
Και στην Ελλάδα οι αγώνες των γυναικών και το φεμινιστικό κίνημα δεν είχαν τίποτε να ζηλέψουν από τις παγκόσμιες κινητοποιήσεις, και αυτό για έναν και μοναδικό λόγο: γιατί η Ελλάδα είχε την Καλλιρρόη Παρρέν και την “Εφημερίς των Κυριών”.
Η “Εφημερίς των Kυριών” ήταν γυναικεία εφημερίδα, το πρώτο φύλλο της οποίας κυκλοφόρησε σαν σήμερα πριν ακριβώς 130 χρόνια, στις 8 Μαρτίου 1887.
Αρχικά ήταν εβδομαδιαία και από τις 25 Μαρτίου 1907 έγινε δεκαπενθήμερη. Ήταν η πρώτη εφημερίδα στον ελλαδικό χώρο, που γραφόταν αποκλειστικά από γυναίκες για γυναίκες.
Ψυχή της έκδοσης της εφημερίδας υπήρξε η ρεθυμνιώτισσα εκπαιδευτικός, δημοσιογράφος και πρωτοπόρος φεμινίστρια Καλλιρρόη Παρρέν, το γένος Σιγανού (1861-1940), που πλαισιωνόταν από γυναίκες του πνεύματος και της τέχνης. Στα πρώτα φύλλα υπέγραφε τα άρθρα της με ψευδώνυμο Εύα Πρενάρ. Η Εφημερίς των Κυριών στόχευε την πνευματική και κοινωνική ανύψωση της γυναίκας με την παροχή πλήρων δικαιωμάτων στην εκπαίδευση και την εργασία. Η Παρρέν πίστευε στην αυτοχειραφέτηση της γυναίκας: «Η Ελληνίς δύναται να αναλάβη τον της αναπτύξεως της αγώνα μόνη, μη προσδοκούσα εν τω σταδίω τούτω το παράπαν την συνδρομή του ανδρός διότι ούτος αδιαφορεί και εν τω εγωισμώ του εν μόνο βλέπει, εν επιθυμεί και θέλει, την δουλικήν της γυναικός υποταγήν εις τα νεύματά του», έγραφε στο πρώτο φύλλο της Εφημερίδας των Κυριών.
Το έντυπο υπήρξε ο πρόδρομος της φεμινιστικής κίνησης στην Ελλάδα και συνετέλεσε στη δημιουργία της πρώτης σοβαρής γυναικείας οργάνωσης των Ελληνίδων, με τη σύσταση της Ενώσεως των Ελληνίδων, η οποία δημιούργησε την πρώτη οικοκυρική και επαγγελματική σχολή στην Αθήνα. Από τις στήλες της εφημερίδας οι γυναίκες αρθρογράφοι απαιτούσαν, μεταξύ άλλων, να επιτραπεί η είσοδος των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση -αίτημα που θα ικανοποιηθεί σχετικά γρήγορα από τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη- και να δοθεί ψήφος στις γυναίκες, που θα γίνει πραγματικότητα αρκετά αργότερα, στα μέσα του 20ου αιώνα. Στη δράση του περιοδικού οφείλεται η ίδρυση του Λυκείου των Ελληνίδων (1911) και των κοινωφελών ιδρυμάτων Άσυλον των Ανιάτων (1896) και Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης (1893), με σκοπό «την παροχή ηθικής προστασίας και περιθάλψεως των υπηρετριών και εργατίδων, αίτινες στερούνται εργασίας και ευρίσκονται μακράν των γονέων και συγγενών των».
Οι πρώτες αντιδράσεις γι’ αυτή την προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών μέσω της εφημερίδας ήταν από αρνητικές έως χλευαστικές. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης εκφραζόταν υποτιμητικά για τη γυναίκα. Είχε υποστηρίξει ότι οι γυναίκες που εξασκούν «ανδρικά» επαγγέλματα (όπως γιατρού και δικηγόρου) αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας και ότι μόνο δύο επαγγέλματα αρμόζουν στις γυναίκες, εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας. Η Παρρέν τού απάντησε από τις στήλες της εφημερίδας ότι δεν έχει ιδέα από τις γυναίκες και τον κατηγόρησε ότι δημοσιεύει στις εφημερίδες τα απομεινάρια της πνευματικής του παραγωγής.
Υπήρξαν, όμως, κι εκείνοι που θαύμασαν την πένα των συντακτριών της Εφημερίδας των Κυριών και υποστήριξαν τον αγώνα τους, όπως ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος: «Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου, η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου. Στηρίζω τους αγώνες σου, των γυναικών τους αγώνες με όλη μου τη δύναμη» και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο οποίος και αφιέρωσε ποίημά του στην Καλλιρρόη Παρρέν: «Χαίρε γυναίκα/ εσύ Αθηνά, Μαρία, Ελένη, Εύα/ να η ώρα σου!/ Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε κι ανέβα/ και καθώς είσαι ανάλαφρη/ και πια δεν είσαι σκλάβα/ προς τη μελλούμενη αγία γη πρωτύτερα/ εσύ τράβα/ κι ετοίμασε τη νέα ζωή/, μιας νέας χαράς/ υφάντρα/ και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί/ τον άντρα/και πλάσε τον Πρωτοπλάστη».
Η Εφημερίς των Κυριών διέκοψε την έκδοσή της το 1918, όταν η Καλλιρρόη Παρρέν εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα.
Στις 6 Ιουνίου 1992, πάνω από πενήντα χρόνια μετά το θάνατό της, η Καλλιρρόη Παρρέν τιμήθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, αριστερά της εισόδου προ των μεγάλων μαυσωλείων.
Το θέμα της Ημέρας της Γυναίκας για το 2024
Το θέμα του ΟΗΕ για το 2024 είναι «Επενδύστε στις γυναίκες: Επιταχύνετε την πρόοδο», το οποίο αποσκοπεί στην ανάδειξη της σημασίας των μέτρων για την ισότητα των φύλων. «Οι συγκρούσεις και η άνοδος των τιμών μπορεί να οδηγήσουν το 75% των χωρών να περικόψουν τις δημόσιες δαπάνες έως το 2025, επηρεάζοντας αρνητικά τις γυναίκες και τις βασικές υπηρεσίες τους», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο ΟΗΕ.
Ο ιστότοπος για την Ημέρα της Γυναίκας έχει επιλέξει το θέμα «Inspire Inclusion» (Εμπνεύστε την ένταξη). Λέει ότι οι διοργανωτές και οι εκδηλώσεις στοχεύουν «να σπάσουν τα εμπόδια, να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα και να δημιουργήσουν περιβάλλοντα όπου όλες οι γυναίκες εκτιμώνται και γίνονται σεβαστές». Οι διοργανωτές παράλληλα υποστηρίζουν πως η ημέρα αυτή παρέχει την ευκαιρία να επισημανθεί η πρόοδος που έχει σημειωθεί, αλλά και να επισημανθεί η διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο, καθώς και οι επιπτώσεις της βίας και της κακοποίησης των φύλων.
Τους τελευταίους 12 μήνες, οι γυναίκες στη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν, το Ιράν και την Ουκρανία αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους εν μέσω πολέμου και βία. Οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ λένε ότι έχουν λάβει αξιόπιστες καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος γυναικών και κοριτσιών στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων βιασμού από τις ισραηλινές δυνάμεις. Το BBC έχει επίσης δει στοιχεία για βιασμούς, σεξουαλική βία και ακρωτηριασμούς ισραηλινών γυναικών κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν εξακολουθούν να απαγορεύουν στα κορίτσια άνω της ηλικίας του δημοτικού την είσοδο στις σχολικές αίθουσες, εμποδίζοντας την πρόσβαση των γυναικών σε ισότιμη εκπαίδευση. Στο Ιράν, πολλοί συνεχίζουν να αψηφούν τους κανόνες που απαιτούν από τις γυναίκες να καλύπτουν τα μαλλιά τους, ενώ ακτιβίστριες όπως η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Ναργκίς Μοχαμαντί, αντιμετωπίζουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.
Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι γυναίκες και κορίτσια στο Σουδάν απαγάγονται και βιάζονται σε περιοχές που ελέγχονται από τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF), όπου αναγκάζονται να παντρευτούν και κρατούνται για λύτρα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Χάσματος Φύλων 2023, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, καμία χώρα δεν έχει ακόμη επιτύχει πλήρη ισότητα ή ισοτιμία των φύλων. Προειδοποιεί δε, πως είναι πιθανό να χρειαστεί περισσότερος από ένας αιώνας μέχρι να επιτευχθεί σε όλο τον κόσμο.
Με πληροφορίες από: Wikipedia, Σαν σήμερα
