Ο Άγιος Φανούριος και η φανουρόπιτα
Η εύρεση της εικόνας του Αγίου Φανουρίου το 1500 μ.Χ τον έβαλε στη ζωή των Ελλήνων. Ποιος ήταν, γιατί γιορτάζεται και η παραδοσιακη συνταγή της φανουρόπιτας.
Η 27η Αυγούστου είναι μια ημερομηνία που οι περισσότερες νοικοκυρές, ακόμα κι αν δεν ακολουθούν την παράδοση, τη γνωρίζουν. Είναι σύμφωνα με το εορτολόγιο της εκκλησίας η ημέρα της γιορτής του Αγίου Φανουρίου. Η ημέρα που οι εκκλησίες κατακλύζονται από χειροποίητες πίτες και από πιστούς που ζητούν να τους φανερωθεί αυτό που θέλουν περισσότερο. Είτε πιστεύεις -πολύ ή λιγότερο- είτε δεν πιστεύεις, αποκλείεται να μην γνωρίζεις τον Άγιο Φανούριο, που ακόμα και σε μια απλή συζήτηση έχει προταθεί για να βρει κάποιος αυτό που ψάχνει, υλικό ή πρόσωπο και κάποιες φορές τον τρόπο να γίνει πραγματικότητα μια επιθυμία.
Η φανουρόπιτα
Αν και δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για το πού, πότε και πώς έζησε ο Άγιος, ο λαΐκός θρύλος θέλει τη μητέρα του Αγίου να ήταν άνθρωπος που δεν βοηθούσε τους άλλους και για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση. Ο γιος της προσπάθησε να τη σώσει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας φτιάχνουν την πίτα για «να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου».
Στην πραγματικότητα κανένας δεν μπορεί να δώσει στοιχεία για το πώς και γιατί ξεκίνησε το έθιμο της φανουρόπιτας, το οποίο περιλαμβάνει και στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού το ότι φτιάχνεται αυστηρά με 7, 9, ή 11 υλικά το θεωρούν σημειολογικό και σχετικό με τη λαΐκή παράδοση. Πρόκειται για νηστίσιμη πίτα και προσφέρεται ως ευλογία, αφού λέγεται ότι η Φανουρόπιτα πρέπει να μοιραστεί και όχι να φαγωθεί αποκλειστικά στο σπίτι που φτιάχτηκε και από τη νοικοκυρά που την έφτιαξε.
Στην ελληνική επαρχία, ακόμα και σήμερα, οι ανύπαντρες γυναίκες πηγαίνουν στην Εκκλησία με την Φανουρόπιτα τους, έχοντας ως αίτημα να «φανερωθεί» ο σύζυγος τους.
Ποιος ήταν ο Άγιος Φανούριος
Ο Άγιος Φανούριος έζησε στα Ρωμαϊκά χρόνια και συγκρούστηκε τότε θαρρετά με τον κόσμο της ειδωλολατρίας. Αυτό που όλοι γνωρίζουν είναι τα 12 μαρτύρια που υπέφερε για την πίστη του. Για την καταγωγή και τη ζωή του δεν έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες, αλλά τα στοιχεία που υπάρχουν έχουν ως σημείο αναφοράς την εύρεση της εικόνας του, γύρω στα 1500 μ.Χ., σύμφωνα με τα συναξάρια (κατ’ άλλους γύρω στα 1355-1369 μ.Χ) όταν οι Αγαρηνοί εξουσίαζαν τη Ρόδο και αποφάσισαν να ξαναχτίσουν τα τείχη της πόλης.
Στο νότιο μέρος του φρουρίου, ενώ οι εργάτες μάζευαν πέτρες, ανακάλυψαν μέσα στα χαλάσματα βρήκαν μια μισοχαλασμένη εκκλησία με πολλές εικόνες. Ανάμεσά τους ξεχώριζε μία εικόνα με έναν νέο άντρα ντυμένο με στρατιωτικά Ρωμαΐκά ρούχα, που κρατούσε στο αριστερό του χέρι έναν σταυρό και στο δεξί μια αναμμένη λαμπάδα. Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ». Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου, Νείλο.Ο αγιογράφος της εκκλησίας είχε ζωγραφίσει γύρω από την εικόνα δώδεκα παραστάσεις, που απεικόνιζαν τα μαρτύρια του Αγίου της εικόνας τα οποία και εξιστορούσαν το τέλος τους.
Η συνταγή της παραδοσιακής Φανουρόπιτας
Υλικά
- 1/2 ποτήρι νερού (150 ml)ελαιόλαδο
- 1 κ.γλ. κανέλα
- 1 κ.γλ. γαρίφαλο
- 1 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
- 1/2 ποτήρι (100 γραμμ.)ζάχαρη
- 2½ ποτήρια νερού (750 ml)φρεσκοτριμμένο πορτοκάλι
- 2 πορτοκάλια (ξύσμα)
- 800 γραμμ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (κοσκινισμένο)
- 200 γραμμ. κορινθιακή σταφίδα
- 1 κ.σ. μπέικιν
- ζάχαρη άχνη για πασπάλισμα
- ταψί 30 εκ. καλά λαδωμένο
Σε μια λεκάνη βάζουμε το ελαιόλαδο, τα μυρωδικά, τη ζάχαρη, το ξύσμα, το χυμό. Ανακατεύουμε πολύ καλά με σύρμα. Κοσκινίζουμε το αλεύρι με το μπέικιν. Λίγο λίγο, ανακατεύοντας, το προσθέτουμε στα υγρά. Τελειώνουμε το ζύμωμα με το χέρι. Τέλος προσθέτουμε τη σταφίδα και ζυμώνουμε το μείγμα. Το αδειάζουμε στο λαδωμένο ταψί και ψήνουμε τη φανουρόπιτα στους 180οC, στον αέρα, στην προτελευταία σχάρα, για 45΄ ή μέχρι να φουσκώσει και να ξεκολλήσει από τα τοιχώματα. Η φανουρόπιτα είναι έτοιμη όταν μπήγοντας ένα μαχαίρι στην πίτα αυτό βγαίνει στεγνό.
Σημείωση: Ο φούρνος πρέπει να είναι προθερμασμένος στους 180οC, στον αέρα.
