Η ολική έκλειψη της υπερπανσελήνου

Ενα απόκοσμο κοκκινωπό χρώμα θα τυλίξει το φεγγάρι τα ξημερώματα της Δευτέρας κατά τη διάρκεια του εντυπωσιακού και σπάνιου φαινομένου της ολικής έκλειψης της υπερπανσελήνου, η οποία παρατηρείται για πρώτη φορά αυτόν τον αιώνα.

Πρόκειται ουσιαστικά για δύο φυσικά φαινόμενα τα οποία συμβαίνουν ταυτόχρονα και χαρίζουν ένα πρωτόγνωρο θέαμα. Το ένα είναι η ολική έκλειψη Σελήνης και το άλλο η «υπερπανσέληνος», κατά τη διάρκεια της οποίας το φεγγάρι φαίνεται μεγαλύτερο και πιο φωτεινό από ό,τι συνήθως, αφού βρίσκεται στην πιο κοντινή του απόσταση από τη Γη.

Το σπάνιο φαινόμενο εμφανίζεται για πρώτη φορά από το 1982 και δεν θα το ξαναδούμε μέχρι το 2033. Ολόκληρο τον 20ό αιώνα, άλλωστε, παρατηρήθηκε μόνο πέντε φορές, το 1910, το 1928, το 1946, το 1964 και το 1982. Η ολική φάση της έκλειψης θα ξεκινήσει στις 5.11 το πρωί και θα φτάσει στο μέγιστο της στις 5.47. Το τέλος της ολικής φάσης θα είναι στις 6.23 το πρωί.

Η παρατήρηση της έκλειψης, στην περίπτωση που ο ουρανός δεν είναι καλυμμένος από σύννεφα, είναι εύκολη και δεν απαιτεί ούτε ιδιαίτερη προετοιμασία ούτε ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Οπως λέει στο «Εθνος» ο διευθυντής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου, δρ Μάνος Κιτσώνας, «βασική προϋπόθεση για να παρατηρήσουμε την ολική έκλειψη της υπερπανσελήνου είναι κατ’ αρχάς να μην έχει συννεφιά. Καιρού λοιπόν επιτρέποντος, αρκεί να σταθούμε σε σημείο με θέα τη Σελήνη. Η Σελήνη θα βρίσκεται δυτικά-νοτιοδυτικά και την ώρα εκείνη θα βρίσκεται μεσαία προς χαμηλά στον ουρανό. Ετσι αν έχουμε θέα από το σημείο που βρισκόμαστε, απλά μετακινούμαστε σε κάποια οροφή κτιρίου ή σε κάποιον υπαίθριο χώρο με ανοικτό ορίζοντα. Η φωτορύπανση δεν θα παίξει κανέναν ρόλο, άρα οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων θα μπορούν θαυμάσια να την παρατηρήσουν» τονίζει και προσθέτει ότι δεν χρειάζονται γυαλιά ηλίου ή κάποια άλλη προστασία για τα μάτια.

Πώς γίνεται
Για το πώς μια απλή πανσέληνος μετατρέπεται σε «υπερπανσέληνο», ο αστροφυσικός του Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου, δρ Αλέξης Δεληβοριάς, εξηγεί ότι «επειδή η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κυκλική, αλλά ελλειπτική, η απόσταση που μας χωρίζει από τον φυσικό μας δορυφόρο δεν είναι σταθερή, αλλά μεταβάλλεται μεταξύ μιας μέγιστης και μιας ελάχιστης τιμής. Οταν η Σελήνη βρίσκεται στη μέγιστη απόστασή της από τη Γη, όταν δηλαδή βρίσκεται στο απόγειό της απέχει από τον πλανήτη μας περίπου 405.500 km, ενώ στο περίγειό της, δηλαδή στην πλησιέστερη απόστασή της από τη Γη απέχει περίπου 363.700 km. Το γεγονός αυτό κάνει την πανσέληνο να φαίνεται 14% μεγαλύτερη και 30% φωτεινότερη στο περίγειο απ’ ό,τι στο απόγειο, γι’ αυτό και λέμε τότε ότι έχουμε ”υπερπανσέληνο”.

Οσο για την κοκκινωπή απόχρωση που παίρνει η Σελήνη κατά τη διάρκεια της έκλειψης, αυτή οφείλεται σε έναν φυσικό μηχανισμό παραπλήσιο με αυτόν που χρωματίζει κόκκινα τα δειλινά». Ο κ. Δεληβοριάς υπογραμμίζει ότι καθώς το ηλιακό φως διέρχεται από τη γήινη ατμόσφαιρα φιλτράρονται τα μήκη κύματος που αντιστοιχούν στο μπλε τμήμα του ορατού φάσματος και διασκορπίζουν προς όλες τις κατευθύνσεις. «Αντιθέτως, τα μήκη κύματος που αντιστοιχούν στο πορτοκαλί και στο κόκκινο τμήμα του ορατού φάσματος επηρεάζονται πολύ λιγότερο, γι’ αυτό και διασχίζουν τη γήινη ατμόσφαιρα, χωρίς να απορροφούνται ή να διασκορπίζουν στον βαθμό που παρατηρείται στο μπλε τμήμα του ορατού φάσματος. Στη συνέχεια η γήινη ατμόσφαιρα ”εκτρέπει” αυτό το πορτοκαλί-κόκκινο φως προς τη Σελήνη, το οποίο εντέλει ανακλάται από την επιφάνειά της, ”χρωματίζοντάς” την».

Πηγή: Έθνος