Οι κάτοικοι του “Καλέ” …από το Διδυμότειχο σε φωτογραφική έκθεση στη Νέα Υόρκη

Ο χρόνος μοιάζει να επιβραδύνεται στις σπηλιές του Καλέ. Για τις πέντε οικογένειες που ακόμη κατοικούν μέσα στις σπηλιές στο πλάι των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η καθημερινή ζωή είναι απλή. Ξυπνάς. Τρως. Σε κλέβει ο ύπνος. Πίνεις λίγο καφέ.

“Ο χρόνος, ακόμη κι αν είναι βραδύς, κυλά μαζί τους” λέει η Μυρτώ Παπαδοπούλου, Ελληνίδα φωτογράφος που κατέγραψε την κοινότητα, αποτελούμενη από Έλληνες μωαμεθανούς, από το 2006. “Απλά ακολουθείς αυτόν το ρυθμό ζωής.”

Η κα. Παπαδοπούλου, 32 ετών, ξεκίνησε την εργασία πάνω στο έργο της ‘Καλές’ λίγο πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη προκειμένου να παρακολουθήσει μαθήματα στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας. Αρχικά, λέει, πως κοίταξε την ιστορία με ένα ρομαντικό μάτι. Αλλά όσο περνούσε όλο και περισσότερο χρόνο στο Διδυμότειχο, μια μικρή πόλη στον θρακικό νομό του Έβρου, αντιλήφθηκε, ότι κατέγραφε ένα σχεδόν άγνωστο κομμάτι της Ελλάδας. Σταδιακά η ιστορία έγινε μέρος της ζωής της, έπαψε να είναι “ένα καθαρά οπτικά ενδιαφέρον πρόβλημα”.

Η λέξη ‘καλές’ σημαίνει κάστρο στα τούρκικα και οι σπηλιές στο Διδυμότειχο, στους λόφους κάτω από τα βυζαντινά ερείπια, κατοικούνταν εδώ και πολύ καιρό. Αφού διάβασε διεξοδικά όσα βρήκε για την ιστορία της περιοχής, η Μυρτώ Παπαδοπούλου ταξίδεψε στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Το πρώτο άτομο που συνάντησε στην Τουρκία ήταν μια γυναίκα ονόματι ‘Ατέ’, η οποία είχε ζήσει στις σπηλιές από τότε που ήταν παιδί.  Η Ατέ κάποτε εργαζόταν για έναν γιατρό σε μια γειτονική πόλη, αλλά έχασε το σύζυγό της και βυθίστηκε στην κατάθλιψη.

Οι περισσότεροι των κατοίκων των σπηλαίων δεν έχουν δουλειές. Πολλοί είναι αμόρφωτοι. Υπάρχει φτώχεια, υπάρχουν ψυχολογικές διαταραχές ‘Το ένα πρόβλημα ανοίγει την πόρτα για πολλά άλλα κοινωνικά προβλήματα’ λέει η κα. Παπαδοπούλου, που εργάζεται ως ελεύθερη επαγγελματίας φωτογράφος με έδρα τη γενέτειρά της Αθήνα.

Το 1993 η ελληνική κυβέρνηση παραχώρησε ηλεκτρισμό στην κοινότητα, η οποία αποτελούνταν από περίπου 53 οικογένειες. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι κάτοικοι ενθαρρύνθηκαν να μετακομίσουν σε πιο σύγχρονες κατοικίες στα προάστια, σε κοντινή απόσταση. Σήμερα, λέει η κα. Παπαδοπούλου, μονάχα πέντε οικογένειες επιμένουν και παραμένουν στις σπηλιές.

Myrto PapadopoulosSeptember 2009: Heading to the annual bazaar in Didimoticho.

Η κοινότητα υφίσταται σε ένα είδος πολιτιστικής λήθου. Βάσει του νόμου οι οικογένειες που κατέγραψε η κα.  Παπαδοπούλου, είναι Έλληνες. Όμως μιλούν και μια τουρκική διάλεκτο και παρακολουθούν τουρκική τηλεόραση. ‘Θεωρώ, πως είναι μια κλασσική περίπτωση ανθρώπων δίχως ταυτότητα’ εξηγεί ‘ …του να είσαι στα όρια.’

Αν και έχει ολοκληρώσει της εργασίες τις για το έργο αυτό, δεν έχει τελειώσει η ιστορία για την ίδια. “Μετά από ένα σημείο”, λέει, έπαψε να σκέφτεται τις εικόνες. Ήταν απλά εκεί.

“Δεν ξέρω αν μπορείς να τους αποκαλέσεις φίλους”, λέει, “όμως είναι άνθρωποι για τους οποίους νοιάζομαι.”

Το έργο της Μυρτούς Παπαδοπούλου εκτίθεται αυτό το Σαββατοκύριακο ως “φωτογραφική παραγκούπολη” σε παραγωγή της United Photo Industries κατά τη διάρκεια του Dumbo Arts Festival στη Νέα Υόρκη. Ο “Καλές” θα εκτεθεί εντός ενός “foto/pod” — ενός κοντέινερ μήκους 6 μέτρων που έχει μετατραπεί σε γκαλερί. Παλαιότερα έχει εκτεθεί και στο Athens Photo Festival, καθώς και στο  Quai Branly Museum στο Παρίσι. Η Μυρτώ Παπαδοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ το 2003 με κύριο αντικείμενο τη ζωγραφική και τη φωτογραφία. Το 2006 κέρδισε υποτροφία φωτοδημοσιογραφίας στο Διεθνές Φωτογραφικό Κέντρο (ICP) της Νέας Υόρκης. Έχει κερδίσει πολυάριθμα βραβεία και διακρίσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις και διοργανώσεις. Φωτογραφίες της δημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά.

Μετάφραση/Επιμέλεια: Πόπη Κουρτίδη

Πηγές: http://lens.blogs.nytimes.com/, http://www.myrtopapadopoulos.com/, http://www.photoeidolo.gr