Ήμασταν – και είμαστε – κι εμείς εδώ!
Γιορτάζουμε φέτος τα εκατό χρόνια της πόλης μας. Της νεότερης πόλης της Ελλάδας, όπως σωστά αρεσκόμαστε να λέμε.
Μια πόλη που δημιουργήθηκε από «τους λιγότερο πρόσφυγες απ’ όλους, που δεν άφησαν στο σπίτι τους ούτε το γατάκι τους», όπως αναφέρει σε ντοκιμαντέρ του 2007, η κα Βικτώρια Τσονίδου διαβάζοντας επιστολή αστυνομικού, που υπηρετούσε στη Νέα Ορεστιάδα την εποχή της αναγκαστικής προσφυγικής μετεγκατάστασης (https://www.youtube.com/watch?v=D-mNsnKCz50&t=1s 16:40 του βίντεο).
Αυτό σίγουρα δεν απαλύνει τον πόνο του ξεριζωμού! Το να βλέπεις στον ορίζοντα το πατρικό σου και να μη μπορείς να το επισκεφτείς, είναι τραγικό!
Δε συγκρίνεται όμως, με όσους «ποδοπατήθηκαν» ή «συνωστίστηκαν» – με τη σύγχρονη ορολογία – σε πλοία και τρένα, έχοντας μαζί τους ελάχιστα από τα υπάρχοντά τους, ταξιδεύοντας ακόμα και πεζή σε κάποιες περιπτώσεις (βλέπε Ποντιακός Ελληνισμός, Σμύρνη και μικρασιάτες, Κωνσταντινουπολίτες αργότερα κτλ), εκατοντάδες χιλιόμετρα, για να εγκατασταθούν σε μέρη όπου το «καλωσόρισμα» ήταν άγνωστη λέξη και η εχθρική αντιμετώπιση καθώς και η περιθωριοποίηση, καθημερινότητα!
Στην περίπτωσή μας τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά.
Έχοντας την χαρά – από προηγούμενη επαγγελματική μου δραστηριότητα, τριάντα ολόκληρα χρόνια πριν – να εισέλθω σε πολλά σπίτια, μεγάλων ηλικιακά ανθρώπων, στον ευρύτερο αστικό ιστό της πόλης, άδραξα την ευκαιρία να κάνω πληθώρα συζητήσεων με ανθρώπους που είχαν «ζωντανές» και άμεσες μνήμες από εκείνη την ταραγμένη εποχή. Υπερήλικες όλοι, θυμόντουσαν όσα έζησαν ως παιδιά ή όσα τους μετέφεραν οι γονείς και τα μεγαλύτερα αδέρφια τους.
Γιατί τα γράφω αυτά;
Γιατί η Νέα Ορεστιάδα, όπως δομήθηκε στην τοποθεσία «κούμ-τσιφλίκ», δεν έγινε σε τόπο όπου δεν υπήρχε γειτνίαση με άλλους οικισμούς. Η Οινόη, η Κλεισσώς και η Σαγήνη, ήταν ήδη εδώ! Λίγο πιο πάνω, λίγο πιο κάτω, μικρή σημασία έχει.
Οι άνθρωποι αυτοί, έτειναν «χείρα βοήθειας» στους πρόσφυγες. Συμπαραστάθηκαν προσφέροντας τρόφιμα και υλικά, αλλά και συμμετέχοντας στις εργασίες οικοδόμησης.
Τουλάχιστον έτσι έλεγαν σε μένα. Αν μου έλεγαν ψέματα, τότε κι εγώ ψέματα γράφω!
Δεν είμαι ιστορικός, δε μπορώ να πω πως έκανα κάποια μεθοδική έρευνα, αλλά βασίζομαι σε πολλές προσωπικές μαρτυρίες, τις οποίες θεωρώ αξιόπιστες, με δεδομένο το ό,τι οι εμπειρίες που αποκομίζει ο άνθρωπος σε παιδική – νεαρή ηλικία, μένουν συνήθως ανεξίτηλα χαραγμένες και αυτούσιες στο μυαλό, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του!
Οι οικισμοί λοιπόν αυτοί, με την πάροδο των δεκαετιών και την ανάπτυξη της νέας πόλης – κυρίως στη δεύτερη πεντηκονταετία της – συνενώθηκαν και αποτελούν το οικιστικό πολεοδομικό συγκρότημα, στο οποίο ζούμε σήμερα.
Για να γίνει αυτό, χρειάστηκε η πόλη να μεγαλώσει!
Ο ένας παράγοντας σίγουρα είναι το γεγονός πως οι οικογένειες τεκνοποιούσαν με μεγαλύτερη συχνότητα απ’ όσο σήμερα.
Ο άλλος παράγοντας – και σπουδαιότερος κατά την ταπεινή μου άποψη – είναι η εγκατάσταση κατοίκων από άλλα χωριά της ευρύτερης περιοχής, που συνέβαλλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου, στην παροχή υπηρεσιών και στην όλη εν γένει οικονομική δραστηριότητα, που άνθισε στη Νέα Ορεστιάδα.
Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα θα αναφέρω ότι το έτος 2002, από τα 155 μέλη του Εμπορικού Συλλόγου, μόνο το 20% ήταν «Καραγατσιανοί» (στοιχεία από το προσωπικό μου αρχείο, μια που την περίοδο εκείνη διατελούσα Πρόεδρος του Συλλόγου).
Μπορώ επίσης να προσθέσω πως από το χωριό καταγωγής μου (την Πλάτη), άνετα μετράω 50 και πλέον οικογένειες που ζούμε και δραστηριοποιούμαστε εδώ!
Αντίστοιχα, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για όλα τα χωριά του Τριγώνου (με ιδιαίτερη μνεία στον Πεντάλοφο), αλλά και για πολλά εγγύτερα. Επίσης για ανθρώπους κυρίως από την περιοχή του Σουφλίου, που από τις πρώτες κιόλας δεκαετίες ζωής της Νέας Ορεστιάδας, είδαν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονταν στη νέα πόλη με δεδομένη τη στρατηγική της θέση και τις προοπτικές ανάπτυξης και έσπευσαν να εγκατασταθούν, να επιχειρήσουν και να βιοποριστούν εδώ!
Ακόμα, την πόλη αυτή αγάπησαν και παρέμειναν, πλήθος περιστασιακά και πρόσκαιρα μετατιθέμενων Ελλήνων από διάφορα μέρη της χώρας.
Ίσως ακόμα να αναρωτιέστε γιατί τα γράφω όλα αυτά.
Επειδή, στις τόσες προγραμματισμένες εκδηλώσεις, δεν έχει πέσει ακόμα στην αντίληψή μου, μία που να αφορά στις χιλιάδες των ανθρώπων που προανέφερα, ως τιμή για τη συμβολή τους σε ότι είναι σήμερα η πόλη μας.
Αυτή είναι και πρότασή μου προς την επιτροπή των 100 χρόνων!
Μια δράση (ας πούμε μια ημερίδα με ομιλητές, μια παράλληλη έκδοση ενός συγγράμματος με στατιστικά στοιχεία), που να αποτιμά και να αναγνωρίζει την προσφορά όλων των «μη προσφύγων από το Κάραγατς» και τη συνεισφορά τους στην οικονομική, πολιτιστική και καθημερινή ζωή της Νέας Ορεστιάδας.
Για να αποφύγω τον κίνδυνο να παρεξηγηθώ, τονίζω πως η πρόθεσή μου είναι απλά και μόνο, να συμβάλλω στο να έχουν οι εορταστικές εκδηλώσεις, την ευρύτητα που αρμόζει σ’ αυτή την πόλη – πάντα με βασικό πυρήνα τους πρόσφυγες που έκαναν αυτή τη στρατηγική και διορατική επιλογή – αναδεικνύοντας όμως και όλα τα δορυφορικά στοιχεία που συνέβαλαν στο να γίνει η Νέα Ορεστιάδα ο δεύτερος πόλος ενός πολύ μεγάλου Νομού!
