Ξεκινά σήμερα το Σαρανταήμερο, η νηστεία των Χριστουγέννων

Ξεκινάει σήμερα, 15 Νοεμβρίου το Σαρανταήμερο, η νηστεία των σαράντα ημερών για τα Χριστούγεννα

Το Σαραντάημερο, ή μικρή Σαρακοστή, όπως είναι γνωστή η νηστεία των Χριστουγέννων, δεν έχει την αυστηρότητα της Μεγάλης Σαρακοστής.

Αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και λήγει στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή των Χριστουγέννων.

Κατά τη διάρκειά της δεν καταλύεται το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αβγά.

Αντίθετα, για τις πρώτες 33 ημέρες της (που συμβολίζουν τα χρόνια της ζωής του Ιησού Χριστού), δηλαδή μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου, έχουμε κατάλυση ιχθύος όλες τις μέρες, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Το ψάρι επίσης καταλύεται στη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου) οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει.

Από τις 18 έως τις 23 Δεκεμβρίου έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Την τελευταία ημέρα της νηστείας (24η Δεκεμβρίου), παραμονή Χριστουγέννων, τηρείται αυστηρή νηστεία, εκτός κι αν πέσει Σαββατοκύριακο, οπότε έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου.

Το τελευταίο νηστίσιμο δείπνο της Παραμονής των Χριστούγεννων τελείται με το έθιμο “Εννιά Φαγιά”, ένα από τα πιο γνωστά και αγαπητά έθιμα των Χριστουγέννων στον Έβρο με ιδιαίτερα συμβολικό χαρακτήρα, όπου στον παραδοσιακό χαμηλό σοφρά, παρουσία όλης της οικογένειας πρέπει να υπάρχουν και να καταναλωθούν εννιά φαγητά, όλα νηστίσιμα και συμβολικά, με τον αριθμό εννιά να συμβολίζει τους εννιά μήνες που κυοφορούσε η Παναγία τον Χριστό και τελειώνουν το βράδυ της παραμονής, καθώς την επομένη γεννιέται ο Χριστός.

Ιστορικά στοιχεία

Μέχρι τα μέσα του τέταρτου αιώνα, η Ανατολική Εκκλησία γιόρταζε μαζί και τη γέννηση και τη βάπτιση του Χριστού, τα Επιφάνεια, την ίδια ήμερα, στις 6 Ιανουαρίου. Τα Χριστούγεννα ως ξεχωριστή γιορτή, εορταζομένη στις 25 Δεκεμβρίου έφτασε στην Ανατολή από τη Δύση γύρω στα τέλη του ίδιου αιώνα.

Με τη διαίρεση της άλλοτε ενιαίας γιορτής και την καθιέρωση τριών ξεχωριστών, της Γέννησης την 25η Δεκεμβρίου, της Περιτομής την 1η και της Βάπτισης την 6η Ιανουαρίου, διαμορφώθηκε και το λεγόμενο Δωδεκαήμερο, δηλαδή το γιορτινό χρονικό διάστημα από τις 25 Δεκεμβρίου ως τις 6 Ιανουαρίου. Έτσι διασώθηκε κατά κάποιο τρόπο η αρχαία ενότητα των δύο μεγάλων γιορτών, αυτή της Γέννησης και της Βάπτισης του Κυρίου.

Πώς ξεκίνησε

Η μεγάλη σημασία που απέκτησε με την πάροδο του χρόνου στη συνείδηση της Εκκλησίας η νέα γιορτή των Χριστουγέννων και η ευλάβεια των πιστών και ιδιαίτερα των μοναχών, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την καθιέρωση και της προ των Χριστουγέννων νηστείας. Σ’ αυτό ασφαλώς επέδρασε και η διαμορφωμένη από τότε τεσσαρακονθήμερη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που προηγείται του Πάσχα.

Όπως η γιορτή έτσι και η νηστεία, ως προετοιμασία για την υποδοχή των γενεθλίων του Χριστού, εμφανίστηκε αρχικά στη Δύση, όπου η νηστεία αυτή ονομαζόταν Τεσσαρακοστή “του άγιου Μαρτίνου” επειδή άρχιζε από την γιορτή αυτού του άγιου της Δυτικής Εκκλησίας. Το ίδιο έγινε και σ’ εμάς, όπου πολλοί τη νηστεία των Χριστουγέννων ονομάζουν “του άγιου Φιλίππου” επειδή προφανώς αρχίζει την επομένη της μνήμης του Αποστόλου.

Μικρής διάρκειας αρχικά

Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες, που έχουμε για τη νηστεία προ των Χριστουγέννων, ανάγονται για τη Δύση στον πέμπτο και για την Ανατολή στον έκτο αιώνα.

Η νηστεία στην αρχή, όπως φαίνεται, ήταν μικρής διάρκειας. Πιθανότατα ξεκίνησε σαν επταήμερη, όμως υπό την επίδραση της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής έγινε και αυτή σαράντα ήμερες, χωρίς να γίνει τόσο αυστηρή όσο αυτή του Πάσχα.