22 Μαρτίου: Έξι χρόνια από την πυρκαγιά στο Τέμενος Βαγιαζήτ

Συντάκτης Σταυρούλα Αγελαδαράκη 22 Μαρτίου, 2023 07:57

Συμπληρώνονται σήμερα, 22 Μαρτίου, έξι ολόκληρα χρόνια από την πυρκαγιά στο ιστορικό Τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο που πλήγωσε σε μεγάλο βαθμό το μνημείο και συγκλόνισε την περιοχή

Το ημερολόγιο έδειχνε 22 Μαρτίου 2017, λίγες ώρες πριν τα χαράματα και το Διδυμότειχο αναστατώθηκε από ένα γεγονός που έμελλε να μείνει αξέχαστο όσο λίγα: φλόγες κατέστρεφαν το ιστορικό τέμενος Βαγιαζήτ, στο οποίο τον τελευταίο καιρό πραγματοποιούνταν με εντατικούς ρυθμούς εργασίες αποκατάστασης του με σκοπό την ανάδειξη του ως μνημείο. Με το φως της ημέρας οι κάτοικοι του Διδυμοτείχου αντίκρυσαν το ιστορικό τέμενος βαριά “πληγωμένο” που δεσπόζει εδώ και χρόνια στην καρδιά της πόλης από την πυρκαγιά.

Σήμερα πλέον, έξι χρόνια αργότερα, οι τελευταίες εξελίξεις αναφορικά με την αποκατάσταση του Τεμένους περικλείονται σε μία ανακοίνωση του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο, λίγο πριν την εκπνοή του 2022, όπου αναφέρεται πως το έργο της αποκατάστασης του Τεμένους Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με προϋπολογισμό 10.531.772 ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Το θέμα είχε προαναγγείλει η Υπουργός Λίνα Μενδώνη στο radioevros.gr κατά την επίσκεψή της στο Διδυμότειχο τον Ιούνιο.

Με αφορμή την συμπλήρωση έξι χρόνων από την πυρκαγιά που κατάφερε να πλήξει το μνημείο όσο δεν κατάφερε να το πλήξει ο χρόνος, δείτε την ιστορία και την πορεία ανάμεσα στους χρόνους του τεμένους Βαγιαζήτ:

Το Τέμενος Μεχμέτ ή Τέμενος Βαγιαζήτ είναι μουσουλμανικό τζαμί στο Διδυμότειχο που ολοκληρώθηκε επί σουλτάνου Μεχμέτ Α’ (1413-1421) και εγκαινιάστηκε το 1420. Έχει χαρακτηρισθεί από τη γενική γραμματέα πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, και νυν Υπουργό Πολιτισμού ως το σημαντικότερο ισλαμικό μνημείο της Ευρώπης.

Δομή

Το τέμενος έχει τετράγωνη κάτοψη με 30 περίπου μέτρα η κάθε πλευρά, έχοντας δηλαδή έκταση 900 m2. Το πάχος των περιμετρικών τοίχων είναι στα 2,50 μέτρα περίπου. Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί διαμορφώνουν εσωτερικά έναν κεντρικό τετράπλευρο και τέσσερις επιμήκεις χώρους γύρω από αυτό. Το τζαμί είναι κτισμένο με χυτή τοιχοποιία. Στην πρόσοψη συνδυάζεται με χαλαρό σύστημα τοιχοποιίας. Το κεντρικό τετράπλευρο αποτελεί την τετραγωνική κύρια αίθουσα προσευχής. Ο φωτισμός εξασφαλίζεται από δύο σειρές παραθύρων, μια στο ύψος του δαπέδου και μια ψηλότερα. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στη νότια πλευρά. Η κεντρική είσοδος πλαισιώνεται από έναν εντυπωσιακό πυλώνα που διακόπτει το στιβαρό και αδιάρθρωτο όγκο της εξωτερικής όψης. Δύο πλευρικές είσοδοι βρίσκονται από μια στην ανατολική και δυτική πλευρά. Εξωτερικά κοσμείται από έναν ενιαίο κυλινδρικό μιναρέ, ύψους 22 μέτρων, στη νοτιοανατολική γωνία, ο οποίος είναι ενσωματωμένος στο περίγραμμα του κτιρίου, αλλά με δική του εξωτερική είσοδο. Αρχικά ο μιναρές είχε έναν εξώστη. Το 1913 ανακατασκευάστηκε το ανώτερο τμήμα του μιναρέ που είχε γκρεμιστεί και προστέθηκε δεύτερος εξώστης, ψηλότερα από τον πρώτο. Η στέγη του τεμένους είναι πυραμιδοειδής εξωτερικά (τετράκλιτη), ενώ εσωτερικά υπάρχει θολωτή ψευδοροφή. Εξωτερικά η στέγη ήταν καλυμμένη από φύλλα μολύβδου. Ο εσωτερικός διάκοσμος του νότιου τοίχου αναπαριστά την ουράνια πόλη. Οι υπόλοιποι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με καλλιγραφικά γράμματα, ρητά και γνωμικά από το Κοράνι, μικρές προσευχές και επικλήσεις ιερών προσώπων.

Στο εσωτερικό του τεμένους υπάρχει διακοσμητικός ξύλινος θόλος φτιαγμένος από μικρές σανίδες δρύινου ξύλου, του 14ου αιώνα. Πάνω από το ιερό (μιχράμπ) το οποίο βρίσκεται στο νότιο τείχος απεικονίζεται η ουράνια πόλη ενώ οι υπόλοιποι τοίχοι και κολώνες είναι διακοσμημένες με γνωμικά από το Κοράνι και παρακλητικά κείμενα στον Αλλάχ, σε καλλιγραφική μορφή.

Ιστορία

Η ανέγερση του τέμενους Βαγιαζήτ ξεκίνησε επί Βαγιαζήτ Α΄ (1389–1402), αλλά διακόπηκε λόγω της τουρκικής ήττας και του θανάτου του Βαγιαζήτ στη Μάχη της Άγκυρας το 1402 και της ταραγμένης περιόδου που ακολούθησε. Η κατασκευή ξαναξεκίνησε επί του γιού του Βαγιαζήτ Μεχμέτ Α΄ (1413–1421) και εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 1420. Την οικοδόμησή του, ανέλαβε ο Καδής του Διδυμοτείχου Σεγίντ Αλί και το τζαμί το έκτισε ο Ντογκάν Μπιν Αμπντουλάχ με μηχανικό τον Ιβάζ Μπιν Μπαγεζίντ. Οι τοίχοι του κτιρίου έχουν πάχος περίπου 2,50 μ. και η κύρια είσοδος είναι στην νότια πλευρά. Στην νοτιοανατολική πλευρά βρίσκεται ο επιβλητικός μιναρές ο οποίος αρχικά είχε έναν εξώστη. Το1913 οι Τούρκοι πρόσθεσαν δεύτερο εξώστη, ψηλότερα από τον πρώτο ξανακτίζοντας το πάνω μέρος του μιναρέ, το οποίο είχε καταρρεύσει.

Αναστήλωση

Το μνημείο βρίσκεται υπό κατάρρευση αλλά από το 1969 έχουν ξεκινήσει ορισμένα σωστικά μέτρα. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αφαιρέθηκαν μολύβδινα φύλλα από την στέγη και το 1969 στην θέση τους μπήκαν λαμαρίνες . Το 1970 μετά από έντονα καιρικά φαινόμενα κατέρρευσε μέρος του επιβλητικού κυλινδρικού μιναρέ. Το Υπουργείο Πολιτισμού, την περίοδο 1998-1999 κάλυψε την οροφή με πλαστική μεμβράνη ώστε να προστατευτεί το μνημείο από τις βροχές. Το 2008 κατέρρευσε μέρος του μιναρέ και έσχισε την προστατευτική πλαστική μεμβράνη της οροφής.Το τζαμί σήμερα συντηρείται – ανακαινίζεται από σχετικές δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς υπάρχουν ρηγματώσεις, αποκλίσεις, ανάπτυξη μούχλας λόγω γήρανσης υλικών, σεισμικές καταπονήσεις και επιδράσεις του περιβάλλοντος .

Την Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε την αξιοποίηση του τεμένους και οι επισκευές θα γίνουν από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η πυρκαγιά

Τα ξημερώματα της 22ας Μαρτίου 2017 και ενώ συνεχίζονται οι εργασίες αναστήλωσης ξεσπά μεγάλη πυρκαγιά στο εσωτερικό του τεμένους. Οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής παλεύουν από τις 3 τα ξημερώματα με τις φλόγες και καταφέρνουν μετά από ώρες να την περιορίσουν και τελικά να την σβήσουν, όχι όμως χωρίς απώλειες. Η φωτιά κατάφερε και κατέστρεψε μεγάλο μέρος της οροφής και του εσωτερικού του μνημείου. Η δε ξύλινη οροφή του Τεμένους Βαγιαζήτ, που καταστράφηκε από τις φλόγες, είχε ονομαστεί «ένα από τα σημαντικότερα ξύλινα ιστορικά μνημεία της Ευρώπης».