Πώς να φτιάξετε κόλλυβα για το ψυχοσάββατο
Πόσα και ποια είναι τα Ψυχοσάββατα;
Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση υπάρχουν δύο. Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής. Επίσης στη Βόρειο Ελλάδα υπάρχει κι ένα τρίτο καθιερωμένο ως Ψυχοσάββατο που πιθανόν έχει να κάμει με τους εορτασμούς του πολιούχου της πόλεως Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου. Στη λειτουργική μας Παράδοση έχουμε εκτός της Μεγάλης Εβδομάδας του Κυρίου μας κι άλλες εβδομάδες, ή άλλους κύκλους μεγάλων εορτών που τείνουν να μοιάσουν προς τη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Αυτή είναι μία μιμητική καλή πράξη που άρχισε πολύ παλαιά και είναι θα λέγαμε η γενεσιουργός μητέρα όλων των άλλων μεγάλων εορτών, σε υμνογραφία και νηστεία. Έτσι της εορτής του Αγίου Δημητρίου προηγείται Μεγάλη Εβδομάδα που καθιερώθηκε τελευταίως ανελλιπώς, κάθε χρόνο στην αγιοτόκο Θεσσαλονίκη, προνοία του οικείου Παναγιωτάτου Μητροπολίτου. Το Σάββατο που προηγείται της Εβδομάδας του Αγίου Δημητρίου, υπάρχει ως τρίτο Ψυχοσάββατο για το οποίο κάναμε λόγο παραπάνω. Επίσης εκτός των παραπάνω ψυχοσαββάτων σε ορισμένα μέρη, κυρίως στην κεντρική Ελλάδα και σ’ αυτή την πρωτεύουσα των Αθηνών συνηθίζονται και άλλα δύο Σάββατα να αφιερώνονται στους κεκοιμημένους, αποκαλούμενα κι αυτά ως Ψυχοσάββατα. Αυτά είναι το Σάββατο μετά το Ψυχοσάββατο της Απόκρεω δηλ. Το Σάββατο της Τυρινής κι επίσης το αμέσως επόμενο Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, το λεγόμενο Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.
Το πρώτο Ψυχοσάββατο. το μετά την Κυριακή του Ασώτου Σάββατον λέγεται «Σάββατον των ψυχών» ή «Ψυχοσάββατον», διότι κατ’ αυτό η αγία μας Εκκλησία τελεί μνημόσυνα υπέρ πάντων των κεκοιμημένων.
Το πρώτο Ψυχοσάββατο. το μετά την Κυριακή του Ασώτου Σάββατον λέγεται «Σάββατον των ψυχών» ή «Ψυχοσάββατον», διότι κατ’ αυτό η αγία μας Εκκλησία τελεί μνημόσυνα υπέρ πάντων των κεκοιμημένων.
Υλικά για μια βαθιά σαλατιέρα
250 γρ. σιτάρι ολόκληρο αποφλοιωμένο
1 ποτήρι αλεύρι για όλες τις χρήσεις
100 γρ. αμύγδαλα ασπρισμένα
80 – 100 γρ. σουσάμι άσπρο άψητο
100 γρ καρύδια
1 μικρό ματσάκι μαϊντανό
1 χούφτα σταφίδες
σπόρους μισού ροδιού
1 κ.σ. κανέλα
1 κ.γ. μοσχοκάρυδο
περίπου 1 φλ. φρυγανιά τριμμένη
1/2 φλ. ζάχαρη
περίπου 100 – 200 γρ. ζάχαρη άχνη
Για το στόλισμα: ανάλογα με τη φαντασία σας μπορείτε να βάλετε άσπρα αμύγδαλα, καρύδια, σταφίδες, ασημένια ή άσπρα κουφέτα
Εκτέλεση:
Βράζουμε το σιτάρι σε αρκετό νερό για περίπου 1 1/2 – 2 ώρες ανάλογα με το σιτάρι. Αυτό που βρήκα εγώ έβρασε σε 1 ώρα και 10′. Άλλα χρειάζονται μέχρι 2 ώρες.
Για να βεβαιωθείτε ότι έβρασε καλά θα το δείτε να είναι μαλακό όταν το δοκιμάσετε και να έχει σκάσει από το φλοιό του.
Το στραγγίζουμε για αρκετή ώρα στο στραγγιστήρι. Το νερό που έμεινε από το στράγγισμα αν θέλετε μπορείτε να το φυλάξετε και να φτιάξετε κρέμα για τα παιδιά.
Απλώνουμε στο τραπέζι μια καθαρή πετσέτα που θα την έχετε μόνο για το σιτάρι ή χαρτί κουζίνας για να απορροφήσει όλη την υγρασία του σιταριού. Το αφήνετε εκεί 4 – 5 ώρες να στεγνώσει αρκετά.
Βάζουμε το αλεύρι σε ταψί στο φούρνο.
Το καβουρδίζουμε στους 200 βαθμούς ανακατεύοντάς το συχνά μέχρι να αλλάξει λίγο το χρώμα του και να γίνει μπεζ.
Καβουρδίζουμε το σουσάμι μέχρι να αλλάξει λίγο χρώμα.
Καβουρδίζουμε τα αμύγδαλα και τα καρύδια. Τα καρύδια δεν είναι υποχρεωτικό γιατί μπορείτε να τα βάλετε και ωμά.
Στο μπλέντερ κόβουμε το σουσάμι και χοντροκόβουμε τους ξηρούς καρπούς.
Κόβουμε πολύ ψιλοκομμένο το μαϊντανό.
Βάζουμε το σιτάρι σε μια μεγάλη λεκάνη και προσθέτουμε μέσα μερικές κουταλιές αλεύρι.
Ανακατεύουμε ώστε το σιτάρι να γίνει άσπρο. Δε βάζουμε το αλεύρι μονοκόμματα όλο γιατί μπορεί να μη χρειαστεί.
Ρίχνουμε μέσα τις σταφίδες, τους ξηρούς καρπούς και το μαϊντανό. Τα ανακατεύουμε.
Βάζουμε 1 – 2 κ.σ. φρυγανιά τριμμένη. Αν χρειαστεί προσθέτουμε κι άλλο από το καβουρδισμένο αλεύρι μέχρι να τα δούμε στεγνά τα υλικά μας.
Την κανέλα…
το μοσχοκάρυδο και ανακατεύουμε. Αν πρόκειται να τα πάμε την επόμενη μέρα το πρωί στην εκκλησία τότε σε αυτό το στάδιο θα σκεπάσουμε τη λεκάνη με μια πετσέτα και θα την αφήσουμε όλο το βράδυ έτσι σε ένα σημείο του σπιτιού που δεν έχει ζέστη ή αλλιώς μέσα στο ψυγείο. Θα τα τελειώσουμε το πρωί. Αν έχουν υγρασία θα ξαναβάλουμε λίγο αλεύρι ή φρυγανιά.
Προσθέτουμε το ρόδι.
Αναγκαστικά έβαλα αυτή τη φωτογραφία άλλη φορά όταν βρήκα ρόδι, ενώ πριν δεν την είχα.
Ξεκινάμε βάζοντας στην πιατέλα λίγα υλικά σε σχήμα σταυρού με την κουτάλα.
Στη συνέχεια γεμίζουμε την πιατέλα με όλο το υπόλοιπο σιτάρι. Αν θέλετε μπορείτε να δώσετε σχήμα λόφου πατώντας τα υλικά να ισιώσουν.
Βάζουμε από πάνω την υπόλοιπη τριμμένη φρυγανιά.
Με μια λαδόκολλα ή με μια χαρτοπετσέτα πατάμε καλά τη φρυγανιά να κάτσει και να ισιώσει το σχήμα.
Από πάνω ρίχνουμε την κρυσταλλική ζάχαρη και την πατάμε κι αυτή λίγο. Η ζάχαρη δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με το σιτάρι γιατί έχει την ιδιότητα να λιώνει μέσα σε λίγες ώρες και να κάνει το σιτάρι να κολλάει και να γίνεται μία μάζα. Ενώ αν βάλετε τη φρυγανιά θα λειτουργήσει μονωτικά και δε θα συμβεί αυτό.
Πάνω από την κρυσταλλική ρίχνουμε την άχνη.
Την πατάμε καλά να ισιώσει. Αν όμως σας αρέσει καλύτερα να είναι αφράτη τότε αφήστε τη χωρίς πάτημα.
Έχουμε μερικά αμύγδαλα ξεχωριστά από τα προηγούμενα 100 γρ. που τα έχουμε ασπρίσει. Κάνουμε οπωσδήποτε ένα σχήμα σταυρού στην πιατέλα μικρό ή μεγάλο.
Στη συνέχεια με τη δική σας φαντασία μπορείτε να φτιάξετε το «κέντημα» που σας αρέσει όπως κύκλο ή τα αρχικά του Ιησούς Χριστός Νικά ή λουλούδια κλπ. Τα υλικά που θα βάλετε μπορούν να είναι επίσης, καρύδια, σταφίδες, άσπρα κουφέτα, ασημένια κουφετάκια σπόροι ροδιού. Όταν τα πάτε στην εκκλησία θα βάλετε ένα κεράκι αναμμένο στη μέση.
Σε κάποια από τα κόλλυβα που έφτιαξα αντί για ρόδι, που λόγω της εποχής δεν έβρισκα, έβαλα κράνμπερις αποξηραμένα (cranberries) ώστε να υπάρχει και το στοιχείο του κόκκινου.
Για το σχέδιο χάραξα με μια οδοντογλυφίδα το σταυρό στο κέντρο της πιατέλας.
Μέσα στο κενό έβαλα τα κράνμπερις.
Περιμετρικά του Σταυρού και ένα στο κέντρο του έβαλα τα αμύγδαλα που ήταν ελαφρώς καβουρδισμένα στο φούρνο. Επίσης στις άκρες της πιατέλας έφτιαξα 4 λουλουδάκια με πέταλα από αμύγδαλα και γύρη από ένα κομματάκι κράνμπερι και στις αποστάσεις ανάμεσά τους από τρία κομματάκια κράνμπερις.
Εδώ έβαλα μόνο κρυσταλλική ζάχαρη χωρίς καθόλου άχνη και ο Σταυρός έγινε με κανέλα, την οποία έπιανα λίγη λίγη σε ένα κουταλάκι.
http://poimin.gr/
