Η γιορτή του Ηalloween – Γιατί απολαμβάνουμε τον τρόμο;
Κάθε χρόνο το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου, παράξενα και «τρομακτικά» πράγματα συμβαίνουν στη Βόρειο Αμερική. Φωτισμένες κολοκύθες, ανθρώπινοι σκελετοί, χαρούμενα φαντάσματα, μάγισσες καβάλα σε σκούπες κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους των αμερικανικών πόλεων. Παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και οι νοικοκύρηδες τους προσφέρουν κέικ η ζαχαρωτά για την ανάπαυση των ψυχών.
Οι ΗΠΑ και ο Καναδάς γιορτάζουν το Χάλογουιν (Halloween), μια γιορτή με μαζική συμμετοχή που θυμίζει καρναβάλι και κάλαντα μαζί, όπου ο φόβος δύσκολα ξεχωρίζει από το γέλιο και ο τρόμος από το ξεφάντωμα. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία των ΗΠΑ, 41,1 εκατομμύρια παιδιά συμμετείχαν στη γιορτή του Halloween 2018 και επισκέφθηκαν 120 εκατομμύρια σπίτια.
Ο όρος Halloween είναι συνεπτυγμένη μορφή των λέξεων All-Hallow-even και σημαίνει το «Βράδυ πριν από την Ημέρα των Αγίων Πάντων», που γιορτάζεται την 1η Νοεμβρίου στις καθολικές χώρες. Η γιορτή χάνεται στα βάθη των αιώνων. Έχει ειδωλολατρικές ρίζες και σχετίζεται με τη λατρεία των Δρυίδων από τους Κέλτες στην Ιρλανδία.
Πιστεύεται ότι οι ψυχές των ανθρώπων που πέθαναν κατά τη διάρκεια του έτους ψάχνουν να μπουν σ’ ένα σώμα για να κερδίσουν την αθανασία. Οι ζωντανοί από την πλευρά τους, ντυμένοι με παράξενα κοστούμια και κάνοντας θόρυβο, προσπαθούν να φοβίσουν και να διώξουν τα πνεύματα. Τη γιορτή έφεραν στην Αμερική Ιρλανδοί μετανάστες κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα.
Οι χριστιανικές οργανώσεις αντιδρούν, θεωρώντας ότι το έθιμο έχει ειδωλολατρικές ρίζες και σατανιστική χροιά. Το Βατικανό το βλέπει σαν ένα παιδικό παιγνίδι και γι’ αυτό το συγχωρεί.
Τη μέρα αυτή περιμένουν πώς και πώς οι ζαχαροπλάστες της Αμερικής. Ο τζίρος σε γλυκά και ζαχαρωτά την ημέρα του Halloween υπερβαίνει κατά πολύ τον αντίστοιχο των Χριστουγέννων, του Αγίου Βαλεντίνου και του Πάσχα.
Καλύτερο υλικό δεν θα μπορούσε να υπάρξει για τους ανθρώπους του κινηματογράφου. Εκτός από τις ταινίες τρόμου, αρκετές άλλες έχουν για φόντο τους τη βραδιά του Halloween, από τη βουβή κωμωδία του 1904 Halloween Night at the Seminary, ως την πρόσφατη παρωδία Scary Movie. Ταινία αναφοράς για τη γιορτή παραμένει το θρίλερ τρόμου Halloween, παραγωγής 1978, του μετρ Τζον Κάρπεντερ, με πρωταγωνιστές τους Ντόναλντ Πλέζανς και Τζέιμι Λι Κέρτις.
Η γιορτή του Ηaloween: Γιατί απολαμβάνουμε τον τρόμο;
Βρίσκεστε μόνος στο σπίτι σας, και κάτι μόλις σας ξύπνησε τα μεσάνυχτα. Η καρδιά σας αρχίζει να χτυπάει σαν τρελή. Ο καρδιακός σας παλμός επιταχύνεται. Ακολουθεί σιωπή. Στη συνέχεια, ακούτε κάποιον να αρχίζει να σφυρίζει και μετά βήματα, που κινούνται αργά προς το υπνοδωμάτιό σας…
Υπάρχει μια βιολογική διαδικασία στον φόβο. Είναι μια προσαρμοστική αντίδραση που μοιραζόμαστε με άλλα όντα, και μας προετοιμάζει για τον κίνδυνο. Η αδρεναλίνη απελευθερώνεται, ο καρδιακός παλμός αυξάνεται, το αίμα ρέει στους μυς, το πεπτικό σύστημα κλείνει και η συνείδηση περιορίζεται καθώς επικεντρώνεται στην απειλή.
Είναι λογικό ότι ο φόβος είναι κάτι που θα θέλαμε να αποφύγουμε· συνδέεται με γεγονότα που μπορούν να μας βλάψουν, εμάς και αυτούς που αγαπάμε. Ωστόσο γιατί συχνά αναζητούμε τον τρόμο και πολλές φορές μας διασκεδάζει; Παράξενο; Ναι, αλλά είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Ακόμα και στα μωρά αρέσει να τα τρομάζουμε λίγο όταν τους κρυβόμαστε.
Για σκεφτείτε σε πόσους ανθρώπους αρέσουν οι ταινίες τρόμου, τα ψυχολογικά θρίλερ, οι ταινίες με τα βασανιστήρια. Η δική μου γενιά είχε τρομάξει με «Τα σαγόνια του καρχαρία» και τον «Εξορκιστή». Στις μέρες μας η επιστήμη του ψυχαγωγικού φόβου έχει φτάσει στο να δίνονται σακούλες εμετού στους θεατές που μπαίνουν στον κινηματογράφο για να δούνε το «Terrifier 2».
Διασκεδάζοντας τρομοκρατημένοι
Αλλά και η γιορτή του Halloween, η γιορτή του τρόμου, θεωρείται στις ΗΠΑ η πιο προσοδοφόρα εμπορικά εποχή του έτους, μετά τα Χριστούγεννα.Οι πωλήσεις από γλυκά, κοστούμια και διακοσμητικά αντικείμενα για την ημέρα, φθάνουν τα έξι δισεκατομμύρια δολάρια.
Έρευνα που έγινε στο Dystopia Haunted House, ένα σπίτι τρόμου στη Δανία, σε 110 ανθρώπους ηλικίας από12 έως 57 ετών, έδειξε ότι οι άνθρωποι απολαμβάνουν τον τρόμο όταν βρίσκονται σε μια μεσαία κατάσταση φόβου, δηλαδή όταν είναι αρκετά συναρπαστικός αλλά όχι όταν είναι χαοτικός και μας πλημμυρίζει.
Όσοι πήραν μέρος στο πείραμα φορούσαν καρδιακό μόνιτορ για να καταγραφούν τα τρία σημεία που προκαλούσαν τον μεγαλύτερο φόβο. Ένα από αυτά τα σημεία, ήταν και η εμφάνιση ενός γίγαντα με ματωμένο φόρεμα και πρόσωπο γουρουνιού που κρατούσε ένα αλυσοπρίονο.
Μια θεωρία που εξηγεί γιατί ο φόβος μπορεί να είναι ευχάριστος, είναι η επιτάχυνση της καρδιάς, η κομμένη αναπνοή. Ωστόσο, μπορείτε να κάνετε την καρδιά και τους πνεύμονές σας να χτυπούν κάνοντας γυμναστικές ασκήσεις και άλματα. Γιατί αυτό δεν μας διασκεδάζει;
Φαίνεται ότι υπάρχει κάτι ξεχωριστό στον ίδιο τον φόβο. Και βέβαια δεν είναι κάθε φόβος ευχάριστος ώστε να θέλουμε να τον ξαναζήσουμε. Μπορώ να βιώσω φόβο όταν χάνω το παιδί μου στο σούπερ μάρκετ αλλά δεν υπάρχει τίποτα σε αυτήν την εμπειρία που θα ήθελα να δοκιμάσω και να ξαναζήσω.
Έτσι, το μυστήριο παραμένει: Τι μας κάνει να αρέσουν τόσο κάποιες μορφές τρόμου, ώστε τις αναζητούμε και δίνουμε και χρήματα για να τις βιώσουμε;
Ίσως να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση κάνοντας μια άλλη ερώτηση: Γιατί τα νεαρά ζώα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, επιλέγουν συχνά να εμπλακούν σε βίαια παιχνίδια, όπως τα παιχνίδια μάχης;
Οι θεωρητικοί της εξέλιξης έχουν μια απάντηση. Η μάχη είναι μια αξιόλογη δεξιότητα, και όσο περισσότερο την ασκείτε, τόσο καλύτεροι γίνεστε. Ωστόσο, πραγματικές μάχες μπορεί να σας σκοτώσουν ή να σας τραυματίσουν, οπότε η φυσική επιλογή έχει βρει ένα κόλπο: Βρείτε έναν αξιόπιστο συνεργάτη και ενσαρκώστε τις κινήσεις της μάχης, εκδηλώνοντας τις δεξιότητές σας σε μια κατάσταση χωρίς πραγματικό κίνδυνο.
Γενικότερα, μας κινητοποιεί να ασχολούμαστε με δραστηριότητες που μας επιτρέπουν να προπονηθούμε και να προετοιμαστούμε για επικίνδυνες δραστηριότητες με ασφαλή τρόπο. Αυτό είναι το κίνητρο του τρόμου. Ο Στίβεν Κινγκ το διατύπωσε απλά και περιεκτικά: «Φτιάχνουμε φανταστικούς φόβους για να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τους πραγματικούς». Είναι, είπε, «ο τρόπος του ισχυρού μυαλού να αντιμετωπίσει τα φρικτά προβλήματα».
Οι καλύτερες ταινίες τρόμου συχνά είναι φανταστικές αλλά τα βασικά θέματα συνδέονται στενά με αυτό που μας τρομάζει περισσότερο. Ο τρόμος περιλαμβάνει υπερβολικές αναπαραστάσεις των χειρότερων δυνατών σεναρίων, όπως η επίθεση από άγνωστους, η εκδήλωση τρομερών ασθενειών ή η κατάρρευση της κοινωνίας.
Η ασχολία με αυτές τις καταστάσεις έχει και θετικά αποτελέσματα. Έρευνα έδειξε ότι οι λάτρεις των ταινιών τρόμου επέδειξαν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρεμβάσεις που συνδυάζουν προσομοιώσεις τρόμου με βιοανάδραση έχει παρατηρηθεί ότι μειώνουν το άγχος σε παιδιά.
Επιπλέον, υπάρχει μια πιθανή διαφορά μεταξύ των φύλων όσον αφορά το πώς αντιλαμβάνονται τον φόβο. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη σχετικά με τα σπίτια τρόμου, παρατηρήθηκε ότι οι γυναίκες ανέφεραν περισσότερο φόβο και λιγότερη απόλαυση σε σύγκριση με τους άνδρες. Επίσης φάνηκε ότι περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες επιλέγουν αρχικά να επισκεφτούν ένα τέτοιο σπίτι τρόμου.
Τέλος, υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνονται ελάχιστο φόβο, μεταξύ αυτών και οι άνθρωποι με διασχιστικές διαταραχές. Επίσης σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Markoff’s Haunted Forest, ένα σπίτι τρόμου στο Μέριλαντ, διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι που δεν φοβούνται ζόμπι, κλόουν και δολοφόνους που κρατούν αλυσοπρίονα, είχαν ιστορία αντικοινωνικών συμπεριφορών.
Πηγή: sansimera.gr, ΕΡΤ
