Εποχικές Αλλεργίες: Αίτια, Συμπτώματα και Τρόποι Αντιμετώπισης

Με την άφιξη της άνοιξης, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν ένα οικείο πρόβλημα: τις εποχικές αλλεργίες. Σύμφωνα με την πνευμονολόγο Λένα Τσιάτα, οι εποχικές αλλεργίες έχουν ήδη κάνει την εμφάνιση τους, δυσκολεύοντας την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων.

Τι είναι οι εποχικές αλλεργίες;

“Οι αλλεργίες είναι μια μη φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε διάφορες ουσίες που καλούνται αλλεργιογόνα, τα οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν είναι επικίνδυνα”, εξηγεί η κ. Τσιάτα. Κατά την περίοδο της άνοιξης, τα κυριότερα αλλεργιογόνα είναι οι γύρεις από διάφορα δέντρα, φυτά και χόρτα.

Συμπτώματα των εποχικών αλλεργιών

Τα συμπτώματα των εποχικών αλλεργιών ποικίλλουν σε ένταση και μπορούν να επηρεάσουν διάφορα μέρη του σώματος.

Συμπτώματα στα μάτια

Οι εποχικές αλλεργίες συχνά προκαλούν αλλεργική επιπεφυκίτιδα, η οποία εκδηλώνεται με έντονο κνησμό στα μάτια, κοκκίνισμα και δακρύρροια. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και να επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινότητα των πασχόντων.

Συμπτώματα στο ανώτερο αναπνευστικό

Στο ανώτερο αναπνευστικό, οι εκδηλώσεις των εποχικών αλλεργιών περιλαμβάνουν αλλεργική ρινίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο μπούκωμα, συνεχή φταρνίσματα και καταρροή. Αυτά τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται αμέσως μετά την έκθεση στα αλλεργιογόνα και μπορεί να επιμένουν για όσο διάστημα το άτομο παραμένει εκτεθειμένο σε αυτά.

Συμπτώματα στο κατώτερο αναπνευστικό

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αλλεργίες μπορεί να επηρεάσουν και το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, προκαλώντας κρίσεις άσθματος που συνοδεύονται από βήχα, συριγμό και δύσπνοια. Τα συμπτώματα αυτά απαιτούν προσοχή, καθώς μπορεί να προκαλέσουν σοβαρότερα προβλήματα στην αναπνευστική λειτουργία.

Η κ. Τσιάτα διευκρινίζει ότι “συνήθως οι εποχικές αλλεργίες από τη γύρη δεν φτάνουν σε σημείο να προκαλέσουν αναφυλαξία ή αναφυλακτικό σοκ”. Αυτές οι σοβαρότερες αντιδράσεις συνδέονται συχνότερα με φαρμακευτικές ή τροφικές αλλεργίες.

Γιατί αυξάνονται οι αλλεργίες;

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που επισημαίνει η ειδικός είναι η αύξηση των περιστατικών αλλεργίας τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες.

Η περιβαλλοντική ρύπανση αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα. “Σίγουρα σε αυτό συμβάλλει και η μόλυνση του περιβάλλοντος και όλοι οι ρύποι που τα τελευταία χρόνια είναι όλο και περισσότεροι”, αναφέρει η κ. Τσιάτα. Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι μπορούν να ερεθίσουν το αναπνευστικό σύστημα και να το καταστήσουν πιο ευάλωτο στα αλλεργιογόνα.

Ένας άλλος παράγοντας είναι η απομάκρυνση από τη φύση. Η έλλειψη επαφής με το φυσικό περιβάλλον από μικρή ηλικία οδηγεί τον οργανισμό να μην αναγνωρίζει φυσικά αλλεργιογόνα ως οικεία. “Εφόσον δεν ερχόμαστε σε επαφή με όλα αυτά από μικρή ηλικία, ο οργανισμός δεν τα αναγνωρίζει σαν γνώριμα, τα αναγνωρίζει σαν κάτι άγνωστο, οπότε αντιδράει υπερβολικά προκαλώντας αυτή την αλλεργική αντίδραση”, εξηγεί η ειδικός.

Επιπλέον, παραδόξως, η υπερβολική αποστείρωση του οικιακού περιβάλλοντος μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των αλλεργιών. “Δεν λέμε να ζούμε σε συνθήκες βρώμικου σπιτιού, αλλά και το αντίθετο, η πλήρης αποστείρωση του οικιακού περιβάλλοντος, μπορεί να μας κάνει πιο ευαίσθητους στα αλλεργιογόνα”, τονίζει η κ. Τσιάτα. Η θεωρία της “υγιεινής” υποστηρίζει ότι η περιορισμένη έκθεση σε βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς κατά την παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος και να αυξήσει την πιθανότητα αλλεργικών αντιδράσεων.

Τρόποι αντιμετώπισης των εποχικών αλλεργιών

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Η κ. Τσιάτα αναφέρει μια σειρά από φαρμακευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Για το ανώτερο αναπνευστικό, συνήθως συνταγογραφούνται ρινικά σπρέι με κορτικοειδή, αντιισταμινικά ή αποσυμφορητικά. Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής, στον έλεγχο της παραγωγής ισταμίνης και στην αποσυμφόρηση της μύτης, αντίστοιχα.

Για το κατώτερο αναπνευστικό, όταν οι αλλεργίες προκαλούν συμπτώματα άσθματος, μπορεί να χρησιμοποιηθούν φάρμακα όπως η μοντελουκάστη, τα βρογχοδιασταλτικά ή τα εισπνεόμενα κορτικοειδή. Αυτά τα φάρμακα στοχεύουν στη μείωση της φλεγμονής των αεραγωγών και στη διευκόλυνση της αναπνοής.

Σε περιπτώσεις σοβαρότερων αλλεργικών αντιδράσεων, όπου τα συμβατικά φάρμακα δεν επαρκούν, η ειδικός αναφέρει ότι μπορεί να χρειαστεί απευαισθητοποίηση ή χρήση βιολογικών παραγόντων. Η απευαισθητοποίηση περιλαμβάνει την σταδιακή έκθεση του ασθενούς σε αυξανόμενες δόσεις του αλλεργιογόνου, με στόχο τη μείωση της ευαισθησίας του οργανισμού σε αυτό. Οι βιολογικοί παράγοντες, από την άλλη πλευρά, είναι εξειδικευμένα φάρμακα που στοχεύουν συγκεκριμένα μόρια που εμπλέκονται στην αλλεργική αντίδραση.

Πρακτικές συμβουλές πρόληψης

Για όσους υποφέρουν από εποχικές αλλεργίες, η ειδικός προτείνει διάφορες πρακτικές συμβουλές για την πρόληψη και τον περιορισμό των συμπτωμάτων.

Η αποφυγή έκθεσης σε εξωτερικούς χώρους τις ώρες που η ανθοφορία είναι στο αποκορύφωμά της αποτελεί μια σημαντική στρατηγική. Σύμφωνα με την κ. Τσιάτα, αυτές οι ώρες είναι συνήθως μεταξύ 8:00-10:00 το πρωί και 5:00-7:00 το απόγευμα. Κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών, τα επίπεδα γύρης στην ατμόσφαιρα είναι υψηλότερα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αλλεργικών αντιδράσεων.

Επιπλέον, η ειδικός συνιστά την αποφυγή αερισμού του σπιτιού κατά τις παραπάνω ώρες, ώστε να μειωθεί η είσοδος αλλεργιογόνων στον εσωτερικό χώρο. Τα παράθυρα θα πρέπει να παραμένουν κλειστά κατά τις περιόδους έντονης ανθοφορίας, ενώ ο αερισμός του σπιτιού μπορεί να γίνεται κατά τις βραδινές ώρες, όταν τα επίπεδα γύρης είναι χαμηλότερα.

Όταν η έξοδος είναι απαραίτητη κατά τις ώρες υψηλής συγκέντρωσης γύρης, η χρήση μάσκας μπορεί να παρέχει κάποια προστασία, αν και, όπως επισημαίνει η κ. Τσιάτα, “ακόμη και με απλή χειρουργική μάσκα, πάλι το αλλεργιογόνο μπορεί να μπει από τα μάτια και να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα”.

Τέλος, η αποφυγή άσκησης σε εξωτερικούς χώρους κατά τις ώρες έξαρσης των αλλεργιογόνων είναι επίσης σημαντική, καθώς η άσκηση αυξάνει το ρυθμό και το βάθος της αναπνοής, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εισπνοή αλλεργιογόνων.

Αλλεργίες και άλλες εποχικές ασθένειες

Αξίζει να σημειωθεί ότι την ίδια περίοδο, παρατηρείται έξαρση και άλλων αναπνευστικών ασθενειών. Η κ. Τσιάτα επισημαίνει ότι ενώ τα περιστατικά COVID-19 έχουν μειωθεί σημαντικά, παρατηρείται έξαρση της γρίπης τύπου Β, η οποία “εκδηλώνεται με πολύ θορυβώδη συμπτώματα” σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Η αύξηση των αναπνευστικών λοιμώξεων σχετίζεται και με την περίοδο των lockdown, καθώς “το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει πέσει και όλες αυτές οι ιώσεις επανήλθαν με πιο έντονο τρόπο και πιο ισχυρές”, σύμφωνα με την ειδικό. Η μειωμένη έκθεση σε ιούς κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων μπορεί να έχει οδηγήσει σε μειωμένη ανοσία, καθιστώντας τον πληθυσμό πιο ευάλωτο σε λοιμώξεις μετά την άρση των μέτρων.